ماساژ چیست | انواع ماساژ و فواید آن ها برای بدن

یکی از قدیمی‌ترین روش‌های درمانی برای درمان انواع بیماری، استفاده از ماساژ است. برخی از انواع ماساژ ها بر اساس تحقیقات علمی باعث کاهش علائم بیماری‌ها، کاهش درد و کاهش استرس می‌گردند که در کنار سایر روش‌های درمانی استاندارد می‌توانند بسیار کمک‌کننده باشند. برخی از این روش‌ها بر پایه علم نبوده و شبه علم هستند اما همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ مانند روش بادکش کردن به‌وسسیله فنجان که استدلالات علمی برای درستی آن موجود نیست. در این مقاله از فارسی‌رو قصد داریم ضمن ارائه توضیحاتی درباره ماساژ و فواید آن به معرفی ۲۰ نوع ماساژ از انواع ماساژ درمانی که بیشترین استفاده را دارند بپردازیم.

ماساژ چیست؟

در این روش درمانی ماساژدرمانگر حرفه‌ای و آموزش‌دیده و دارای مجوز از طریق انواع تماس فیزیکی ماهیچه‌ها، تاندون‌ها، رباط‌ها و پوست را برای آرامش و التیام بدن ماساژ می‌دهد. ماساژ معمولا با استفاده از روغن‌های مخصوص انجام می‌شود. فشاری که ماساژدرمانگر بر بدن شخص وارد می‌کند متغیر است و به نوع ماساژ و اندامی که تحت ماساژ است بستگی دارد. ماساژدرمانی در کنار درمان‌های علمی و پزشکی در طیف وسیعی از بیماری‌ها برای درمان یا کاهش عوارض بیماری استفاده می‌شود.

تعداد زیادی از انواع ماساژ ها وجود دارد که هر کدام از آن‌ها کاربرد متفاوتی دارند؛ این کاربردها شامل تسکین درد عضلانی، افزایش سطح انرژی، بهبود وضعیت‌های فیزیکی خاص یا ایجاد حس آرامش و از بین رفتن تنش‌های ناشی از اضطراب می‌شود. ماساژ از طرق مختلف به شما احساس خوبی می‌دهد و تأثیرات مثبتی بر کل بدن شما مانند استخوان‌ها، عضلات، قلب، پوست، تنفس، هضم و سلامت روان شما خواهد داشت.

ماساژ به روش‌های مختلف زیرعمل می‌کند:

• عضلات خسته یا گره‌خورده را شل و شاداب می‌کند.
• گردش خون را افزایش می‌دهد.
• از طریق افزایش گردش خون به بهبودی بدن کمک می‌کند.
• باعث ترشح اندورفین می‌شود. اندورفین یک هورمون طبیعی بدن برای تسکین درد و ایجاد حس آرامش است.

آرام‌کردن افراد از طریق لمس یا درآغوش‌گرفتن امری غریزی است و می‌شود گفت ماساژ از این غریزه  برگرفته ‌شده است.

فواید ماساژ چیست؟

ماساژ درمانی می‌تواند در درمان و تسکین طیف وسیعی از مشکلات جسمی و روحی کمک کند. تحقیقات نشان می‌دهد که ماساژدر کاهش مشکلات ناشی از اضطراب همچون حملات پانیک، آسم، یبوست و فشار خون بالا مؤثر است. همچنین نقش زیادی در تسکین دردهای مختلف ازجمله دردهای مزمن، کمردرد و آرتریت دارد و حتی در کاهش خستگی یا درد ناشی از بیماری سرطان، بهبود بیمارانی که دچار سکته مغزی شده‌اند و افراد مبتلا به زوال عقل اثرگذار است. ماساژ جریان خون را افزایش می‌دهد و از این طریق میزان اکسیژن و مواد مغذی بیشتری را به اندام‌ها و بافت‌های شما می‌رساند. مواد زائد، سموم، دی اکسید کربن و آب اضافی از طریق ماساژ از بدن خاح می‌شوند.

به‌دلیل تحریک سیستم عصبی و بهبود عملکرد غدد لنفاوی از طریق ماساژ سیستم ایمنی تقویت می‌شود. از روش ماساژدرمانی می‌توان برای درمان آسیب‌ها یا مشکلات فیزیکی خاص و کمک به توانبخشی پس از آسیب‌دیدگی ورزشی استفاده کرد. ماساژدادن می‌تواند به جلوگیری از آسیب بیشتر ماهیچه‌ها یا بافت‌ها و بهبود دامنه حرکتی ورزشکار کمک کند. یکی از بزرگترین تأثیرات بیشتر انواع ماساژ این است که باعث ایجاد احساس بهتر نسبت به خودتان است و نهایتا احساس آرامش را در شما ایجاد می‌کند تا جایی ‌که گاهی اوقات ممکن است بعد از ماساژ به خواب بروید.

بهترین انواع ماساژ ها

در حال حاضر بیش از ۸۰ نوع ماساژ وجود دارد. در این قسمت به ۲۰ نوع از بهترین و رایج‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.

ماساژ ART

این تکنیک در حدود سی سال پیش توسط دکتر لیهی برای ورزشکاران حرفه‌ای ابداع شد تا در سریع‌ترین زمان ممکن به بهترین حالت عمکلرد بدن خود برسند. این ماساژ اختلالات جزئی را در بافت‌های نرم بدن مثل رباط‌ها، تاندون‌ها، اعصاب، فاسیا و ماهیچه‌ها درمان می‌کند. این نوع ماساژ علاوه‌برورزشکاران می‌تواند برای همه افراد مفید واقع شود. زمانی که در اثر برخی از فعالیت‌ها همچون جابه‌جایی جسم سنگین به‌مدت طولانی، ایستادن زیاد، پیاده‌روی و … برخی از عضلات بدن در اثر استفاده بیش از حد دچار گرفتگی شوند، این نوع ماساژ می‌تواند گرفتگی‌ها را برظرف کرده و دامنه حرکتی ماهیچه‌ها را به‌طور کامل ترمیم کند.

متخصص ماساژ ART با استفاده از دستان خود گره و گرفتگی عضلات را شناسایی می‌کند. سپس چندین روش نقطه ماشه‌ای را با استفاده از دستان خود یا ابزارهای کوچک اجرا می‌کند تا تنش ایجاد شده در بافت آسیب‌دیده و گرفته را آزاد کند. درصورت لزوم از بیمار خواسته می‌شود تا آن عضله را از طریق دامنه حرکتی خاصی حرکت دهد. جلسات درمانی ماساژ ART از 30 تا 60 دقیقه طول می‌کشد و هرگز نباید بیش از یک بار در هفته انجام شود، مگر در موارد خاصی که توسط متخصص توصیه شود.

ماساژ سوئدی

ماساژ سوئدی مشهورترین سبک ماساژ درمانی است و بیشترین کاربرد را در بین انواع ماساژ دارد. در کشورهای انگلیسی و هلندی به ماساژ سوئدی و در کشورهای دیگر به نام ماساژ کلاسیک از آن یاد می‌شود. در این نوع ماساژ در ماساژ سوئدی پنج ضربه اساسی با نام‌های زیر وجود دارد:

• افلوراژ (سرخوردن)
• پتریسیاژ (ورزدادن)
• Tapotement (ضربه زدن ریتمیک)
• اصطکاک (با الیاف)
• لرزش

این پنج نوع ضربه برای تسکین درد عضلانی خفیف تا شدید استفاده می‌شود و شدت هر ضربه نشان دهنده میزان سفتی در عضله است. ماساژ سوئدی به کاهش سفتی مفصل، کاهش‌ درد، آرتروز، کمردرد و کاهش استرس کمک می‌کند. ماساژ سوئدی به‌غیر از موارد خاصی معمولا بین 30 تا 90 دقیقه طول می‌کشد و برای هر فردی قابل انجام است. اگر فرد دچار درد یا جراحات قدیمی است، بهتر است قبل از ادامه هر ماساژ درمانی ماساژور خود را با این موضوع در جریان بگذارد.

ماساژ میوفاسیال

این نوع ماساژ در بین انواع ماساژ آسان‌ترین نوع است که بدون کمک ماساژدرمانگر هم قابل انجام است. بین عضله و پوست بافت نرمی به نام فاسیا وجود دارد که به بدن ما کمک می‌کند که حرکت کند و موقعیت‌های مختلف را حفظ کند. معمولا زمانی که ما احساس گرفتگی سطحی می‌کنیم مربوط به گرفتگی فاسیا است نه عضله زیر آن.

اما ابزار مورد نیاز این ماساژ چیست؟ میوفاسیال را می‌توان با چندین ابزار مختلف انجام داد:

• فوم غلتک
• یکی از توپ‌های لاکراس، تنیس، سافت‌بال، گلف
• غلتک رامبلر
• هایپروایس
• نوار بدنه
• توپ‌ها و غلتک‌های ماشه‌ای

دو سبک مختلف از تکنیک‌های آزادسازی میوفاسیال وجود دارد: فعال و غیرفعال. به‌طور کلی جلسات ماساژ میوفاسیال ممکن است تا نیم ساعت طول بکشد و هر کسی که دچار سفتی عضلات شده است می‌تواند از آن استفاده کند. رهاسازی میوفاسیال در صورت انجام توسط ماساژدرمانگر تا حدودی دردناک است با این‌حال باید به‌عنوان اولین روش ماساژدرمانی برای ترمیم عضلات سفت‌شده و گرفته انتخاب شود؛ زیرا این روش مزایای بسیار بیشتری نسبت به ماساژ کلاسیک برای درمان گرفتگی عضلات دارد.

ماساژ طبی

این نوع ماساژ از سبک‌های مختلفی از ماساژدرمانی استفاده می‌کند. بشیترین مورد استفاده آن در تسکین دردهای ناشی از درمان سرطان سینه است. علاوه برآن در طیف وسیعی از بیماری‌های جسمی و روانی مانند کاهش اضطراب، کاهش فشارخون، کاهش ضربان قلب و تاخیر در شروع درد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

طب سوزنی

طب سوزنی نوعی ماساژ درمانی نقطه ماشه‌ای است که از سوزن استفاده می‌کند. این روش در ابتدا به‌عنوان شاخه‌ای از طب باستانی چینی توسعه داده شد و در حال حاضر بیشتر برای تسکین درد استفاده می‌شود. بسیاری طب سوزنی را یک شبه‌علم می‌دانند زیرا روش‌های آن بر اساس تجربیات علمی نیست. این نوع ماساژ فواید طولانی مدتی ندارد اما بسیاری از افراد هنوز از این روش برای تسکین درد در کمر، سفتی شانه و درد زانو بیشتر از روش‌های دیگر استفاده می کنند. به‌طور کلی هر کسی که از سوزن بیزاری ندارد، و برخی که این کار را انجام می دهند، می توانند در درمان طب سوزنی شرکت کنند.

طب سوزنی برای ترمیم لایه‌های عمیق فاسیال بسیار عالی است. طب سوزنی به این صورت انجام می‌شود که نواحی آسیب دیده را مشخص می‌کند و سوزن را به‌آرامی به داخل فشار می‌دهد؛ ابتدا فشار را افزایش داده و سپس کاهش می‌دهد. مدت جلسات طب سوزنی به تعداد سوزن‌های استفاده‌شده، تعداد نواحی مورد نظر برای انجام طب سوزنی و میزان تحمل فرد بستگش دارد.

ماساژ بادکش

قدمت این نوع از انواع ماساژ به ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد برمی‌گردد و یک روش علمی نیست اما یکی از تکنیک‌هایی است که برای رفع گرفتگی ، کاهش دردهای سطحی و افزایش گردش خون در کشور ما بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش از فنجان‌هایی استفاده می‌شود که در نواحی سفت‌شده بدن قرار می‌گیرند و از طریق ایجاد خلأ داخل فنجان‌ها، مکش ایجاد می‌شود. این مکش باعث احساس فشار در ناحیه مورد نظر، جمع‌شدن خون و همچنین کشیده‌شدن عضلات گرفته‌شده و درنتیجه کاهش درد می‌شود. فواید ماساژ بادکش از نظر علمی اثبات نشده است.

ماساژ کرانیوساکرال

ماساژ کرانیوساکرال نوعی ماساژ غیرتهاجمی است که از طریق فشارهای ملایم روی سر، گردن و کمر باعث متعادل‌شدن جریان نخاعی و درنتیجه کاهش تنش‌ها و گرفتگی‌های این نواحی می‌گردد. این‌ روش بیشتر برای آرام‌سازی میگرن‌ها و سر‌درد‌ها، یبوست، سندرم روده ی تحریک پذیر (IBS)، اختلالات خواب و بی خوابی، کمر درد، عفونت‌های سینوسی، گردن‌درد، فیبرومیالژیا، عفونت های عود کننده گوش یا کولیک در نوزادان، TMJ یا Temporomandibular joint، دوره نقاهت پس از یک آسیب شدید مانند آسیب ناشی از ضربه‌ شلاق، اختلالات حالات روحی مانند اضطراب یا افسردگی، حاملگی سخت وموارد دیگر استفاده می‌شود.

درمان نقطه ماشه‌ای

یکی دیگر از انواع ماساژ درمان نقطه ماشه‌ای است که اغلب با درمان نقطه فشار اشتباه گرفته می‌شود.این درمان نقاط ماشه‌ای را در هر نقطه از بدن که ممکن است باعث درد خفیف یا شدید شود غیرفعال می‌کند. نقاط ماشه ای بدن اگر دردناک شوند، باعث کشیدگی عضلات، درد یا حتی سردرد می‌شوند. در این روش ماساژدرمانی بر خلاف ماساژ کلاسیک نقطه ماشه عمیقاً در لایه فاسیال فرو می‌رود تا تنش را در محل اتصال عصبی عضلانی آزاد کند که این مورد آن را از سایر درمان‌های ماساژ متمایز می‌کند. جلسات ماشه ای می تواند از ده دقیقه تا یک ساعت طول بکشد.

ماساژ تایلندی

ماساژ کلاسیک تایلندی یک روش باستانی است که ترکیبی از اصول آیورودای هندی، طب فشاری و برخی حرکات کمکی یوگا برای کاهش تنش‌های دردناک عضلات است. در این نوع ماساژ، پزشک ممکن است از دست‌ها و پاهای خود برای ماساژ استفاده کند و کشیدن انگشتان دست، انگشتان پا و گوش؛ راه رفتن بر پشت فرد و حرکت دادن بدن او از طریق انبوهی از حرکات اساسی یوگا روش‌هایی هستند که در ماساژ تایلندی استفاده می‌شوند.

زون درمانی

رفلکسولوژی نام دیگر یکی از انواع ماساژ به‌نام زون‌درمانی است که روشی غیرسنتی در ماساژدرمانی است. رفلکسولوژی از رفلکس‌های طبیعی بدن در دست‌ها و پاهای شرکت‌کننده از طریق یک سری تکنیک‌های خاص شست، انگشت و دست بدون استفاده از روغن استفاده می‌کند. در طول جلسه بدن به ده ناحیه مختلف تقسیم می‌شود؛ پنج ناحیه در سمت چپ و پنج ناحیه در سمت راست. از فواید ماساژ بدن زون‌درمانی این است که فشار وارد شده به پاها از طریق سیگنال‌های عصبی از این مناطق عبور می‌کند که به کاهش تنش و درد عضلانی در سراسر بدن کمک می کند. گویا در این نوع ماساژ برخی از هورمون‌ها مانند دوپامین یا اندورفین ترشح می‌شود تا به کاهش درد کمک کند.

ماساژ بیودینامیک

بیودینامیک شکل دیگری از درمان شبه علم است. برخلاف اکثر ماساژ‌درمانی‌ها بیودینامیک بر تنظیم مجدد سیستم گوارشی تمرکز دارد. جلسات آن ممکن است تا یک ساعت طول بکشند. به‌طور‌کلی، درمانگران پوست، استخوان، عضله، فاسیا و هاله را از طریق یک‌سری تکنیک‌های لمسی ماساژ می‌دهند.

ماساژ لومی‌لومی

ماساژ درمانی لومیلومی توسط مهاجران اصلی پلینزی به هاوایی آورده شد. همه مردم از روسای قبیله گرفته تا کودکان لومیلومی یا لومی (معنای لغوی آن خمیرکردن، مالیدن یا تسکین‌دادن است) را در جزایر تمرین می‌کردند. ماساژ لومیلومی از ترکیبی از کف دست، بند انگشت، ساعد، انگشتان، آرنج، زانو، پا و حتی چوب و سنگ های موجود در جزایر استفاده می کند.

آشیاتسو

ماساژ درمانی آشیاتسو نوعی ماساژ بافت عمیق است که از پاها استفاده می‌کند. این نوع ماساژ اولین بار در منطقه کرالا در هند توسعه یافت وسپس به خارج از کشور راه یافت و در رهایی و آرامش بدن تاثیر بسیار زیادی دارد.

ماساژ در آب (آکواتیک)

اگر می‌خواهید بدانید وجه تمایز این نوع ماساژ چیست باید بگویم چیزی که این ماساژ را از بقیه انواع ماساژ متمایز می‌کند این است که در سه حالت شناور، نیمه‌غوطه‌ور یا کاملاً غوطه‌ور در آب انجام می‌شود. کاربرد این نوع ماساژ طیف وسیعی از ماساژهای درمانی و کششی دیگر را که برای آرامش، تناسب اندام و توانبخشی استفاده می‌شوند در بر می‌گیرد. فواید ماساژ در آب در موارد زیر کمک‌کننده است:

• درد ستون فقرات
• درد عضلانی اسکلتی
• اختلالات عصبی
• توانبخشی ارتوپدی بعد از عمل
• زخم های فشاری
• درمان دیابت کودکان

این روش ماساژ در افرادی استفاده می‌شود که با دویدن یا راه‌رفتن بر روی زمین مشکل دارند.

ماساژ برمه‌ای

ماساژ برمه‌ای ترکیب عجیبی از سبک‌های طب فعال تایلندی، چینی و هندی است. هدف این ماساژ چیست؟ هدف آن افزایش جریان خون در اطراف عضلات و مفاصل سفت، بهبود کیفیت پوست و بهبود خواب است. چند حرکت کلیدی خاص برای ماساژ برمه‌ای وجود دارد.

• استفاده از آرنج برای اعمال فشار
• ضربه ملایم نقاط فشاری، همچنین با استفاده از آرنج
• استفاده از دست‌ها برای ماساژ ماهیچه‌های سفت

اساساً ماساژ برمه‌ای شکل قدیمی‌تر درمان نقطه فشار است؛ بنابراین فقط باید توسط کسانی استفاده شود که به‌دلیل سفت‌شدن عضلات درد دارند.

ماساژ رولفینگ

ماساژ رولفینگ شکل دیگری از طب جایگزین است که در آن سه جلسه اول بر روی لایه های سطحی فاسیال کار می‌شود؛ پس از آن چهار جلسه روی بافت‌های عمیق‌تر به‌ویژه بافت‌های موجود در لگن کار می‌کنند. جلسات پایانی هم به ماساژ کل بدن اختصاص می‌یابد.

ماساژ تحریک بیومکانیکی

در ماساژ تحریک بیومکانیکال بر‌خلاف انوع ماساژ درمانی دیگر، درمانگر از دستان خود برای ماساژدادن استفاده نمی‌کند. مشتری روی یک میز، رو به بالا یا روی شکم دراز می‌کشد و به دستگاه تحریک متصل است. دستگاه تحریک از نوسان بیومکانیکی برای تحریک فاسیای سفت‌شده استفاده می‌کند. درمان تحریک بیومکانیکی معمولاً برای ورزشکاران و متخصصان تناسب اندام استفاده می‌شود.

ماساژ آماتسو

آماتسو نوعی ماساژ بدن است که هدف آن از بین بردن تنش از طریق ماساژ بافت نرم و فاسیا است. این روش ترکیبی از برخی از شیوه‌های ماساژ باستانی ژاپنی و همچنین آناتومی، فیزیولوژی و شیوه‌های حرکتی امروزی است. آماتسو به‌دنبال تعامل پنج عامل برای بازگرداندن سلامتی به بدن است. پنج عامل عبارتند از:

• ساختار
• انرژی
• تغذیه
• هیجانی
• محیط

طرفداران این روش معتقدند که این پنج عامل به یکدیگر وابسته هستند و برای ساختن بدنی کارآمد به یکدیگر نیاز دارند.

تخلیه غدد لنفاوی

در این نوع ماساژ غدد لنفاوی که مواد زائد را از بافت‌ها دور کرده و به سمت قلب می‌برند تخلیه می‌شوند. در ماساژ تخلیه لنفاوی از حرکات فشاری و ریتمیک برای تخلیه غدد لنفاوی استفاده می‌شود.

ماساژ با سنگ داغ

ماساژ سنگ داغ برگرفته از ماساژ سوئدی است که در آن از سنگ‌های داغ روی بدن برای ماساژ استفاده می‌شود. سنگ‌های مورد استفاده معمولاً تا 145 درجه فارنهایت گرم می‌شوند. این سنگ‌ها در بسیاری از نواحی بدن قرار می‌گیرند که مهمترین آنها عبارتند از:

• ستون فقرات
• قفسه سینه
• صورت
• معده
• دست ها یا کف دست‌ها
• پاها یا انگشتان پا

مانند ماساژ کلاسیک سوئدی درمانگر از ماساژدادن، ضربات طولانی، حرکات دایره‌ای، لرزاندن و ضربه زدن برای تحریک عضله و رهایی از تنش فاسیا استفاده می‌کند.از فواید ماساژ بدن با سنگ داغ شل‌کردن عضلات آسیب‌دیده و بافت‌های نرم است. ماساژ سنگ داغ فواید دیگری چون تسکین تنش و درد عضلانی، کاهش استرس و اضطراب، تقویت سیستم ایمنی، کاهش برخی علائم سرطان، بهبود خواب و در مواردی ازبین‌بردن برخی از علائم بیماری‌های خود ایمنی کمک کند.

همچنین بخوانید: آموزش ماساژ کف پا ساده و تصویری + فواید ماساژ دادن کف پاها

سوالات متداول

جمع‌بندی

در مقاله حاضر سعی ما بر این بود که شما را با انواع ماساژ ها آشنا کرده و به توضیح مختصری از هرکدام بپردازیم. شما بسته به نوع ماساژ دریافتی فواید زیادی از طریق ماساژدرمانی دریافت خواهید کرد. بیشترین فواید ماساژ بدن کاهش درد و ایجاد حس آرامش است که از طریق ترشح هورمون‌های خاصی مانند اندورفین حاصل می‌شوند. انواع ماساژها شامل ماساژ ART، ماساژ آکواتیک، لومی‌لومی، آشایتسو، سوئدی، تایلندی، بادکش، تخلیه غدد لنفاوی، آماتسو، تحریک بیو‌مکانیکی، رولفینگ، برمه‌ای، زون‌درمانی، بیودینامس، نقطه‌ماشه‌ای، کرانیوساکرال، ماساژ طبی، طب سوزنی، میوفاسیال در این مقاله نام برده شدند.

فواید بسیاری از ماساژها از نظر علمی اثبات شده‌ است؛ بنابراین شما می‌توانید با خیال راحت از بسیاری از آن‌ها برای کاهش درد یا علائم بیماری‌های خود استفاده کنید. لطفا ما را از شنیدن نظرات و پیشنهادات ارزشمند خود درباره مطلب حاضر مطلع فرمایید.