تشخیص و درمان اضطراب در کودکان در مرکز روان تحلیلی ایرانیان

نشانه های اضطراب در کودکان چیست؟

اضطراب در کودکان ممکن است به شکل‌های مختلفی بروز پیدا کند که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:

بی‌قراری و نگرانی مداوم

بی‌قراری از بارزترین نشانه های اضطراب در کودکان است. کودک مضطرب درباره‌ی مسائل مختلف نگران است؛ از آینده، مدرسه و امتحان‌ گرفته تا رویدادهای ساده و روزمره.

ترس‌های غیرمنطقی یا افراطی

ترس شدید از تاریکی، حیوان‌‌های بی‌خطر، جدا شدن از والدین، یا مکان‌های خاص مانند مدرسه، می‌تواند از نشانه‌های اضطراب باشد. این ترس‌ها گاهی آن‌قدر شدید هستند که کودک را از مواجهه با موقعیت‌های خاص بازمی‌دارند.

اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی

خودداری از شرکت در جمع، صحبت کردن در کلاس، رفتن به مدرسه یا بازی با دوستان یکی از نشانه های اضطراب در کودکان است. این رفتار اغلب با احساس خجالت شدید، ترس از قضاوت شدن یا ترس از شکست همراه است.

دردهای جسمانی بدون علت پزشکی

دل‌درد، سردرد، تهوع، تپش قلب و سایر علائم که دلیل پزشکی مشخصی ندارند، ممکن است در اثر اضطراب پدید آیند. کودکانی که نمی‌توانند احساسات خود را به‌درستی بیان کنند، اضطراب‌شان را به‌صورت دردهای بدنی بروز می‌دهند.

اختلال خواب

کابوس‌های شبانه یکی دیگر از نشانه های اضطراب در کودکان است. کودک مضطرب ممکن است با بی‌خوابی، کابوس‌های مکرر، ترس از خوابیدن در تنهایی یا شب‌ادراری مواجهه شود. این مشکلات می‌توانند موجب خستگی و بدخلقی او طی روز شوند.

وابستگی افراطی به والدین

ناتوانی در جدا شدن از والدین حتی برای مدت‌زمان کوتاه، نگرانی شدید هنگام ترک خانه یا ماندن در مدرسه، از نشانه‌ های اضطراب در کودکان است.

رفتارهای وسواس‌گونه و تکراری

انجام کارهایی مثل شمردن اشیا، شستن دست‌ها به‌طور مکرر، یا رعایت تشریفات خاص پیش از خواب یا ترک خانه، می‌تواند نشان‌دهنده‌ی اضطراب باشد. این رفتارها بیشتر برای کاهش تنش‌های درونی انجام می‌شوند.

زودرنجی و تحریک‌پذیری

از دیگر نشانه های اضطراب در کودکان که بیشتر وقت‌ها نادیده گرفته می‌شود، پرخاشگری یا گریه‌های بی‌دلیل است. برخی کودکان به‌جای ابراز نگرانی، دچار خشم یا غم می‌شوند و واکنش‌هایی شدید به تغییرات کوچک نشان می‌دهند.

حواس‌پرتی و افت تحصیلی

اضطراب می‌تواند عملکرد ذهنی کودک را مختل کرده و موجب کاهش تمرکز، فراموشی و در نهایت افت تحصیلی شود.

دلایل شکل‌گیری اختلال اضطراب در کودکان

 

ژنتیک و زمینه‌ی خانوادگی

اختلال اضطراب در کودکان می‌تواند زمینه‌ی ژنتیکی داشته باشد. اگر یکی از والدین یا اعضای درجه یک دچار این اختلال باشد، احتمال ابتلای کودک افزایش می‌یابد. ژن‌هایی که در تنظیم مواد شیمیایی مغز نقش دارند، مانند سروتونین و نوراپی‌نفرین، می‌توانند زمینه‌ی بیولوژیکی اضطراب را فراهم کنند؛ البته ژنتیک به‌تنهایی عامل قطعی نیست و محیط نیز نقشی تعیین‌کننده دارد.

عوامل محیطی و اجتماعی

محیط زندگی کودک تأثیر عمیقی بر احساس امنیت و ثبات روانی او دارد.

• طلاق والدین: موجب احساس ناامنی، سردرگمی و ترس از ترک شدن می‌شود.
• مهاجرت یا جابه‌جایی‌های مکرر: کودک با تغییر محیط، زبان و فرهنگ دچار استرس می‌شود.
• خشونت خانگی یا تنش‌های دائمی: فضای پرتنش در خانه، سلامت روان کودک را به‌ خطر می‌اندازد.
• فشارهای تحصیلی و اجتماعی: انتظارات بالا، مقایسه شدن با دیگران یا تجربه‌ی طرد شدن از سوی همسالان، می‌تواند باعث اضطراب اجتماعی یا ترس از شکست شود.

سبک‌های فرزندپروری ناسالم

تشخیص صحیح نشانه های اضطراب در کودکان

• والدین بیش از حد حامی یا محافظ: والدین با حمایت بیش‌ از حد، این پیام را به کودک منتقل می‌کنند که «دنیا جای خطرناکی است و تو قادر به مقابله با آن نیستی».
• والدین کنترل‌گر یا کمال‌گرا: کودک ممکن است در برآوردن انتظارات بالای والدین ناکام باشد و دچار اضطراب عملکرد شود.
• بی‌ثباتی در قوانین یا واکنش‌های والدین: رفتارها و واکنش‌های پیش‌بینی‌ناپذیر، کودک را دچار سردرگمی و اضطراب می‌کند.

تجربه‌ی آسیب‌های روانی (ترومای روانی)

وقایعی مانند مرگ یکی از والدین، تجربه‌ی تصادف شدید یا بیماری‌های جدی، ممکن است باعث ایجاد اختلال اضطراب شود. کودکان در مواجهه با این اتفاقات، احساس ناتوانی در کنترل شرایط دارند و ممکن است دچار استرس مزمن شوند.

الگوبرداری از والدین مضطرب

کودکان به‌صورت ناخودآگاه رفتار والدین خود را تقلید می‌کنند. اگر والدین همیشه نگران، ترسو یا مضطرب باشند، کودک یاد می‌گیرد که دنیا جای خطرناکی است و باید همواره نگران باشد. این نوع یادگیری مشاهده‌ای، به‌ویژه در سال‌های ابتدایی زندگی بسیار مهم است.

درمان اضطراب در کودکان چگونه انجام می‌شود؟

درمان اضطراب در کودکان نیازمند رویکردی چند‌جانبه و تخصصی است. در مراکز مشاوره، درمان به‌صورت فردی یا گروهی و متناسب با ویژگی‌های کودک انجام می‌شود.

مشاوره و گفت‌و‌گو
در جلسه‌های مشاوره، روان‌شناس کودک تلاش می‌کند تا از طریق گفت‌وگو با کودک و مشاهده‌ی زبان بدن او، به ریشه‌های اضطراب پی ببرد و درمان‌ مناسب را انتخاب کند. کودکان به‌طور معمول، توانایی کافی برای تشخیص یا نام‌گذاری احساسات خود ندارند؛ به‌ویژه زمانی که درگیر اضطراب هستند. درمانگر به کودک کمک می‌کند تا هیجانات درونی‌اش را شناسایی، درک و بیان کند.

بسیاری از اضطراب‌های کودکی ریشه در تجربه‌های ناخوشایندی دارند که در ذهن کودک دفن شده‌اند. درمانگر می‌تواند تجربه‌های منفی کودک را به سطح آگاهی او بیاورد و آن‌ها را بازبینی و این‌بار به‌شیوه‌ای سازنده پردازش ‌کند.

بازی ‌درمانی
یکی از مؤثرترین روش‌های درمان اضطراب در کودکان، بازی درمانی است. کودک از طریق بازی احساسات خود را بیان می‌کند و درمانگر با مشاهده‌ی الگوهای رفتاری، به کودک کمک می‌کند تا اضطراب خود را کنترل کرده و اعتمادبه‌نفس پیدا کند. دوره ی بازی درمانی کودکان شامل فعالیت‌هایی مانند نقش‌آفرینی، بازی با عروسک‌ها و شن‌بازی است.

هنر درمانی

هنر می‌تواند در درمان اضطراب در کودکان بسیار مؤثر باشد. در جلسه‌های هنر درمانی، کودک فرصت می‌یابد تا از طریق نقاشی کردن یا ساخت مجسمه و کاردستی، احساساتش را بروز دهد.

آموزش مهارت‌های مقابله‌ای
در این روش، به کودکان آموزش داده می‌شود تا با موقعیت‌های اضطراب‌زا مقابله کنند، برای مثال، تکنیک‌های تنفس، تصویرسازی مثبت یا تمرین‌های ذهن‌آگاهی به آن‌ها آموزش داده می‌شود.

آموزش به والدین
نقش والدین در فرایند درمان حیاتی است. آموزش به والدین در جهت درک بهتر فرزند، ایجاد محیط امن و کاهش اضطراب خانوادگی بسیار مؤثر است.

 

روش‌های درمان اضطراب در کودکان

معرفی بهترین مرکز مشاوره اختلال اضطراب در کودکان در تهران

 

یافتن بهترین مرکز مشاوره اختلال اضطراب در کودکان در تهران مستلزم بررسی تخصص، تجربه و رویکردهای درمانی مورد استفاده است. مرکز روان تحلیلی ایرانیان، با بهره‌گیری از درمانگران متخصص کودک، دوره‌های بازی درمانی، و مشاوران خانواده، یکی از مراکز پیشرو در این زمینه است.

ویژگی‌های این مرکز عبارت‌اند از:

• استفاده از رویکرد روان ‌تحلیلی و بازی ‌درمانی
• ارزیابی دقیق و جامع برای تشخیص اختلالات اضطرابی
• جلسات فردی برای کودک و مشاوره‌ی هم‌زمان با والدین
• محیطی امن، آرام و کودک‌پسند
• ارائه‌ی گزارش‌های دوره‌ای از پیشرفت درمان

توصیه‌هایی به والدین کودکان مضطرب

• به احساسات کودک احترام بگذارید، حتی اگر بی‌منطق به نظر برسند.
• در حضور کودک از اضطراب‌ها و نگرانی‌های خود صحبت نکنید.
• هرگز و تحت هیچ شرایطی با کودک دردِدل نکنید.
• کودک را برای ابراز نگرانی‌هایش سرزنش نکنید.
• برنامه‌ی روزانه‌ی منظم، خواب کافی و تغذیه‌ی سالم نقش مهمی در کاهش اضطراب دارند.

جمع‌بندی

اگر اختلال اضطراب در کودکان نادیده گرفته شود، می‌تواند به مشکلاتی جدی در بزرگ‌سالی منجر شود. آگاهی از نشانه های اضطراب در کودکان، تشخیص به‌موقع و انتخاب روش‌های درمانی مؤثر می‌تواند به کودک کمک کند تا زندگی سالم‌تری داشته باشد. همچنین همکاری والدین با مشاوران می‌تواند مسیر درمان را بسیار هموارتر کند.

زمانی‌که کودک بتواند احساسات خود را درک و بیان کند، و وقتی‌که بداند کسی هست که او را می‌فهمد و حمایتش می‌کند، حس ارزشمندی درونی او افزایش پیدا می‌کند. این تغییر موجب افزایش اعتمادبه‌نفس و کاهش اضطراب در موقعیت‌های مختلف می‌شود. کودک یاد می‌گیرد که می‌تواند با موقعیت‌های سخت روبه‌رو شود، بدون اینکه احساس تهدید یا ناتوانی کند.

شما می‌توانید برای درمان اضطراب کودک خود نزد بهترین مشاوران حوزه کودک به سایت روان تحلیلی مراجعه کنید.

nhsinform.scot