مشاوره خانواده یا خانواده‌درمانی، یکی از مهم‌ترین شاخه‌های روانشناسی است و برای بهبود ارتباطات اعضای خانواده و حل تعارضات ایجادشده بین آن‌ها کاربرد دارد. خانواده اولین نهادی است که شخصیت افراد در آن شکل می‌گیرد. ما در خانواده عشق، محبت و حمایت از یکدیگر را می‌آموزیم؛ اما گاهی اوقات بین زن و شوهر یا بین والدین و فرزندان چالش‌ها و مشکلاتی به‌وجود می‌آید که تنها با مراجعه به یک مشاور خانواده می‌توان آن‌ها را شناسایی و رفع کرد. در این مطلب قصد داریم درباره بهترین زمان مراجعه خانواده‌ها به مشاوره و اینکه مشاور خانواده برای چیست، صحبت کنیم.
مشاوره خانواده چیست و چه اهدافی دارد؟
همان‌طورکه در مقدمه نیز اشاره کردیم، خانواده‌درمانی یک از شاخه‌های بسیار مهم علم روانشناسی است و به‌عنوان یکی از درمان‌های کوتاه‌مدت در حل مسائل و مشکلات خانوادگی کاربرد زیادی دارد. هدف هر خانواده از حضور در جلسات مشاوره خانوادگی متفاوت است؛ اما اهداف مشاور خانواده از انجام مشاوره با اعضای یک خانواده عبارت‌اند از: پرداختن به مسائل روانی اعضای خانواده و بررسی رفتار آن‌ها، بررسی روابط عاطفی، تقویت رفتار حل مسئله بین اعضای خانواده، بهبود ارتباطات بین اعضا، افزایش حس همدلی در خانواده، آسیب‌شناسی خانواده، هدایت اعضای خانواده به سمت یک زندگی بهتر و سالم‌تر، تلاش برای حل مشکلات خانوادگی و غیره است.
مشاور خانواده برای چیست؟
مشاور خانواده، روانشناسی است که در زمینه بررسی رفتار کل اعضای خانواده مهارت دارد و می‌تواند از مسائل به‌وجودآمده بین افراد، تحلیل بهتر و روشن‌تری ارائه دهد. روانشناسانی که در حوزه ارائه خدمات مشاوره خانواده فعالیت دارند، برای خانواده‌ها مرز مشخصی تعیین می‌کنند. آن‌ها با بهبود بخشیدن به ارتباطات اعضای خانواده به ایجاد رابطه سالم بین آن‌ها کمک زیادی می‌کنند.
درک بهتر افراد برای بهبود و حل مسائل خانوادگی، ایجاد حس همدلی، کاهش تعارضات روزانه بین اعضای خانواده، توسعه دادن مهارت‌های شنیداری، آموزش احترام گذاشتن افراد خانواده به یکدیگر، از وظایف دیگر مشاور خانواده است. از توانمندی‌های مهم یک مشاور خانواده خوب می‌توان به مواردی مانند توانایی برقراری ارتباط مؤثر با افراد، توانایی حل مسئله، داشتن ذهن باز نسبت به عقاید و تفکرات مختلف، اخلاق‌مدار بودن و داشتن مجوزهای لازم برای کار در مراکز مشاوره اشاره کرد.
چه زمانی مراجعه به مشاوره خانواده ضرورت دارد؟
دلایل خانواده‌ها برای مراجعه به مشاور خانواده و حل تعارضاتی که بین اعضای خانواده به‌وجود آمده، متفاوت است؛ اما برای برخی از مشکلات حتماً باید از انواع مختلف خدمات مشاوره خانواده شامل خانواده‌درمانی کاربردی، خانواده‌درمانی چندسیستمی، خانواده‌درمانی بین نسلی، خانواده‌درمانی استراتژیک و خانواده‌درمانی ساختاری استفاده کرد. در ادامه، راجع‌به زمان‌های مراجعه به مشاور خانواده صحبت خواهیم کرد:
بروز اختلاف در رابطه زوج‌ها
یکی از زمان‌هایی که خانواده‌ها حتماً باید به مشاور خانواده مراجعه کنند، زمان بروز اختلاف در رابطه بین زوج‌ها است. در جلسه مشاوره زوج‌درمانی، راهکارهای عملی مناسبی به زوج‌ها ارائه داده می‌شود تا با انجام آن‌ها، رابطه خود را بهبود ببخشند. انجام تمرین‌های عملی ارائه‌شده از سوی مشاور در درازمدت تأثیر خود را می‌گذارد و باعث رسیدن زوج‌ها به درک مشترکی از یکدیگر می‌شود.
قبل از ازدواج
ازدواج یکی از مهم‌ترین مراحل زندگی انسان است و تصمیم‌گیری برای انتخاب همسر استرس زیادی به همراه دارد. به تمام دخترها و پسرهایی که قصد دارند با هم ازدواج کنند، توصیه می‌شود که از خدمات مشاوره خانواده استفاده کنند. مشاور خانواده با صحبت‌های خود در جلسه مشاوره می‌تواند استرس دختر و پسر را به میزان زیادی کاهش دهد و به آن‌ها کمک کند تا بدون ترس و با اطمینان خاطر برای ازدواج و آینده خود تصمیم بگیرند.
قبل از طلاق و جدایی
یکی دیگر از زمان‌هایی که مراجعه به مشاور خانواده ضرورت دارد، قبل از طلاق و جدایی است. بعضی از زن و شوهرها در زندگی مشترک خود به بن‌بست می‌رسند و راهی جز طلاق و جدایی برای رهایی از مشکلات نمی‌بینند. گاهی اوقات تصمیم برای جدایی عجولانه و از روی احساسات است. با مراجعه به مشاور خانواده می‌توان میزان تنش‌های طلاق را به میزان زیادی کاهش داد. بعضی از زوجین نیز بعد از صحبت‌های مشاور و بررسی چالش‌هایشان توسط او، از طلاق منصرف شده و به زندگی مشترک خود ادامه می‌دهند.
مواجه شدن با خیانت همسر
یکی از مهم‌ترین زمان‌هایی که حتماً باید به یک مشاور خانواده مراجعه شود، مواجه شدن با خیانت همسر است. خیانت چالش بسیار سخت و استرس‌زایی است و افرادی که با آن مواجه می‌شوند، از لحاظ روحی به‌شدت به هم می‌ریزند. در چنین شرایطی مشاوره خانواده می‌توانند کمک زیادی به بهبود حال افراد کند. مشاور بدون قضاوت و از روی آگاهی مسئله خیانت را موردبررسی قرار داده و راهکارهای لازم را برای حل مشکل ارائه می‌دهد.
چالش نوجوانان با والدین
دوران نوجوانی از بحرانی‌ترین دوران زندگی است. نوجوان‌ها در حال گذر از دوران کودکی و ورود به دوران جوانی هستند و فشارهای روانی مختلفی را تحمل می‌کنند. به تمام خانواده‌ها توصیه می‌شود که برای حل چالش‌های بین خود و فرزندان نوجوانشان و بازگو شدن ترس‌ها و مشکلات نوجوانان از یک مشاور خانواده کمک بگیرند.
وجود مشکل در رابطه جنسی
یکی از مهم‌ترین جنبه‌های زندگی مشترک، رابطه جنسی و کیفیت آن است. زن و شوهرهایی که در روابط زناشویی خود دچار مشکل هستند و بی‌میلی جنسی دارند، با مشکلات و اختلافات متعددی روبرو می‌شوند. زوجین در این مواقع نیز بهتر است از مشاوره خانواده برای ریشه‌یابی مشکلات جنسی خود استفاده کنند.
برای تربیت بهتر کودکان
برای پدر و مادرهای جوانی که دارای یک کودک هستند، تربیت کودک اهمیت بسیار زیادی دارد و به یکی از دغدغه‌های فکری مهم آن‌ها تبدیل شده است. برای بهبود رابطه کودک و والدین، بررسی مشکلات رفتاری کودک و ارائه راهکارهای لازم به والدین، مراجعه به مشاور خانواده بهترین راهکار محسوب می‌شود.
