از «قیصر» تا «هانی‌کرده»/ مسیری که لات‌ها در قاب تصویر ایران طی کردند

فرارو- اخیرا مصاحبه مجید واشقانی با هانی کرده به یکی از ترندهایی فضای مجازی تبدیل شد. مردی که رسانه‌ها او را یکی از گنده‌لات‌های تهران معرفی می‌کردند. 

به گزارش فرارو، تیپ «لات» سینمای ایران همیشه یکی از جذاب‌ترین کاراکترها بوده است. از «قیصر» تا «شنای پروانه» اما ماجرا در مصاحبه و گفتگو به نظر می‌رسد متفاوت باشد نمونه عینی آن مصاحبه هانی کرده که با وجود حذف برنامه باز هم سرو صدای زیادی به وجود آورد. 

بازنمایی کاراکتر «لات» در سینمای ایران

لات‌ها نخستین‌بار در دهه ۳۰ و ۴۰ شمسی به همراه رشد فیلمفارسی به سینمای ایران را پیداکردند. جاهل‌های آن دوره ترکیبی از لوطی‌گری، اخلاق گرایی و خشونت کوچه بازاری بودند که برای طبقه متوسط شهری جذاب بودند. شکوفایی این تیپ را می‌توان در فیلم «قیصر» مسعود کیمیایی دید، جایی که بهروز وثوقی با چاقوی ضامن‌دار و خشم کنترل نشده لات را از یک تیپ سرگرم‌کننده به نماد اعتراض طبقاتی تبدیل کرد. فیلم‌هایی مانند «تنگسیر» امیر نادری و «داش اکل» نسخه جدی‌تری از لات ارائه کردند. لات‌های رنج کشیده که محصول فقر و بی‌عدالتی بودند. این نگاه در حافظه سینمای ایران ماندگار شد و به الگویی برای آثار متاخر تبدیل شد. 

پس از انقلاب، بازنمایی لات‌ها در قالب‌های جدیدی شکل گرفت. لات مدرن دیگر چاقو نمی‌کشید بلکه درگیر فشار اجتماعی مانند اعتیاد و بیکاری بود. این دگردیسی در آثاری مانند «آژانس شیشه‌ای» و «مرد بارانی» دیده می‌شد. 

در دهه ۸۰.۹۰ نمایش لات‌ها در سینمای ایران شکل جدیدی به خود گرفت، آثاری مانند «ابد و یک روز»، «متری شش و نیم»، «مغزهای کوچک زنگ زده» و گل سرسبد همه آن‌ها «شنای پروانه» تیپ جدیدی از لات‌ها را به تصویر کشیدند. لاتی که به شدت نزدیک به واقعیت‌های امروز جامعه بود، از جنوب شهر آمده و برای رسیدن به قدرت هر کاری می‌کرد تا خود را به همه ثابت کنند و به مدد فضای مجازی اسم و رسمی برای خود دست و پا کرده بودند. در واقع نوعی بازنمایی از لات‌هایی، مانند هانی کرده. 

با این حال وقتی همین ظاهر در قالب رئالیتی‌شو و تاک شو قرار گرفت واکنش‌ها در شبکه‌های اجتماعی کاملا متفاوت شد. براساس نظر کاربران، اگر لات‌های کلاسیک محبوب و نوستالژیک بودند افرادی مانند هانی کرده امروزه بیشتر به عنوان خشونت و بحران فرهنگی دیده می‌شوند. 

سنگ‌بنای ظهور نسل جدید «لات» در برنامه «ماه عسل» گذاشته شد، بعد از این بود که به مدد فضای مجازی تبدیل به سوژه نوجوانان برای الگو گرفتن شدند تا زودتر پله‌های رسیدن به شهرت را طی کنند. دامنه فعالیت آن‌ها به حدی بالا رفت که هویت این گروه در فیلم و سریال‌ها نیز استفاده شد. کافی است «شنای پروانه»، «مغزهای کوچک زنگ‌زده» و «یاغی» را ببیند که شخصیت‌های محوری این آثار دقیقا از روی همین افراد کپی‌برداری شده است. 

بررسی نظرات کاربران در فضای مجازی نشان می‌دهد که حضور این افراد را نوعی مشروعیت در اوباشی‌گری می‌دانند. در عین حال شباهت‌سازی این افراد با چهره‌های مذهبی مانند امام علی نوعی توهین به ارزش‌های دینی تلقی شده است. همچنین گروهی دیگر از کاربران فضای مجازی معتقدند حضور این افراد در مدیای تصویر ارائه یک الگوی غلط برای نوجوانان است.