پنج سال از ارتحال محمدرضا شجریان می گذرد/ عمری پر برکت برای آموزش آواز ایرانی/ شرح واقعه ای در تاریخ معاصر

پریسا ساسانی: پنج سال از درگذشت محمدرضا شجریان، خسرو ایران می گذرد. دوره ای که نه تنها از حافظه اش کم نکرد; بلکه سال به سال بر محبوبیت خود و دوستدارانش افزود. مانند شعر زیبا و ساده شاعر شاملوی که در بخشی از شعر بلند ابتدای ترانه:

انسان شدن تجسم وظیفه بود.
توانایی دوست داشتن و دوست داشته شدن.
توانایی گوش دادن
توانایی دیدن و گفتن.
توانایی غمگین و شاد بودن.
قدرت خنده وسعت دل است، قدرت گریه حیات روح است.
توانایی بالا بردن گردن برای افتخار به اوج با شکوه فروتنی.
توانایی عالی برای سرزنش بار اعتماد.
و توانایی غم انگیز برای تحمل تنهایی.
تنهایی
تنهایی
تنهایی برهنه

انسان
سختی کار است.

استاد شجریان هنر آواز را فارغ از جنسیت تدریس می کرد.

آنچه مسلم است موسیقی ایرانی با سنت سینه به سینه آموزش آن نسل به نسل به فرزندان این مرز و بوم رسیده است و معلمان برجسته هنر نامی ایران را وظیفه خود می دانستند که این امر را آموزش دهند. . هنر مستعدان موسیقی محمدرضا شجریان نیز از این قاعده مستثنی نبود و در عمر پربرکت خود شاگردان بی شماری را در رشته خوانندگی تربیت کرد و این مهم زمانی اهمیت پیدا می کند که بدانیم وی هنر آواز را به علاقمندان آموخت. این هنر بدون توجه به جنسیت، که اثبات است. این بیانیه برای برگزاری کارگاه های آموزشی آواز موسیقی در یک فرهنگستان هنری از سال 2085 به مدت 7 سال بود.

خبرگزاری فارسیرو برای این محبوبیت و همچنین زنده نگه داشتن یاد و خاطره این استاد بی نظیر آواز ایران، به مناسبت سالروز تولد وی، از امروز 10 مهرماه تا سالگرد درگذشت وی، در نظر دارد به بخشی از زندگی که کمتر بحث شده، یعنی آموزش آواز، در گفتگو با شاگردانش در کارگاه آواز موسیقی حوزه هنری را ببینید و ناگفته نماند که در این راستا، ایلیا محمدی نیا، کارشناس و پژوهشگر مطالعات فرهنگی که مسئولیت برگزاری کارگاه آواز ایرانی در آن زمان. فارسیرو اطلاعات، عکس و فیلم کمتر دیده شده و ارتباط مفید و موثری را ارائه کرد.

بررسی یک واقعیت تاریخی

خبر برگزاری ورک شاپ تخصصی موسیقی ایرانی اولین بار در 9 مهرماه 96 پخش شد، کارگاهی که محمدرضا شجریان آن را با هدف ارتقای سطح فرهنگ و دانش موسیقی اصیل ایرانی عنوان کرد. پس از انتشار عمومی این کارگاه، بسیاری از علاقه مندان به موسیقی ایرانی برای حضور در این کارگاه ها ثبت نام کردند و در مرحله اول، حمیدرضا نوربخش، مظفر شفیعی، علی جهاندار و محسن کرامتی به عنوان داوران این کارگاه توسط محمدرضا شجریان معرفی شدند . و گزینش علاقه مندان به حضور، این کارگاه را به پایان رساندند و تعداد انگشت شماری از رهبران این حرفه که آموزش فنی ندیده بودند انتخاب شدند و اولین روز این کارگاه در تاریخ 14 اسفند 1393 برگزار شد.

اولین کارگاه آموزش آواز به بحث تکنیک ها، تولید صدا و روش های مختلف آواز اختصاص داشت که استاد شجریان در جلسه ای سه ساعته به تشریح آن پرداختند.

پرچم ترانه ایران باید همیشه بالا باشد

در این دیدار که به دبیری حمید نوربخش برگزار شد، محمدرضا شجریان به دلایل برگزاری کارگاه آواز اشاره کرد و در گزارشی که خبرنگار مهر در آن روز خاص تهیه کرد، گفت: طی سال هایی که در رشته موسیقی و خوانندگی و کار کردم. من دیده ام که بسیاری از علاقه مندان به خوانندگی به هر دری می زنند و به نتیجه مطلوب نمی رسند و متأسفانه فردی را در این عرصه ندیدم که بتواند پرچم آواز ایران را به دست بگیرد، اما ناامید نیستم. و من می خواهم پرچم آواز ایران همیشه بالا باشد زیرا استعدادهای جوانی که دیدم می توانند این مهم را به عهده بگیرند. بر همین اساس بود که تصمیم گرفتم دوباره کلاس های آواز برگزار کنم تا شاید بتوانم راه درست را نشان دهم.

جایگاه آموزش آواز استاد شجریان از دیدگاه اهالی موسیقی

در آن زمان کارگاه استاد شجریان مورد توجه اهالی موسیقی قرار گرفت و دیدگاه‌های مختلفی را مطرح کردند، یکی از این دیدگاه‌ها دیدگاه زنده یاد پرویز مشکاتیان، سنتوری بود که در سال 1384 با رسانه‌ها صحبت کرد. در ادامه آمده است: «صدای خوب موهبتی از جانب خداوند است که به امانت به انسان سپرده شده است و باید از این موهبت الهی در گذر زمان و شناخت و کشف استعدادهای افراد به بهترین نحو در آواز خواندن استفاده کرد».

اما داریوش طلایی نوازنده تار و سه تار در پاسخ به کارگاه آواز با طرح سوالی مبنی بر اینکه با توجه به گستردگی رشته خوانندگی، آیا امکان یا ایده ای برای آموزش آواز در رشته های دیگر آواز وجود دارد؟ زمینه ها؟ از آنجایی که خوانندگی در موسیقی ایرانی مقوله ای وسیع و گسترده است، برگزاری کلاس های آموزشی از این دست تنها بخشی از نیاز علاقه مندان به موسیقی را برطرف می کند.

تزکیه مقدم بر آموزش است.

داریوش پیرنیاکان نوازنده تار و سرپرست گروه موسیقی شهنازی نظر دیگری را بیان کرد. او معتقد بود که آموزش آواز جدا از آموزش ساز نیست و به همان اندازه که یادگیری ساز مهم است، یاد گرفتن آواز یا به عبارت بهتر تقویت قدرت آواز در هنگام آواز به همان اندازه مهم است.

شجریان از آموزش موسیقی ایرانی دست برنداشت

کارگاه های آوازی موسیقی ایران پس از رویدادهای اجتماعی سال ۱۳۸۷ در فرهنگستان هنر که در آن زمان به ریاست میرحسین موسوی اداره می شد. متوقف شد اما استاد شجریان جریان آموزش آواز ایرانی را متوقف نکرد و آن را به مؤسسه دل آواز منتقل کرد و این کارگاه ها به مدت هفت سال ادامه یافت. آنچه از استاد شجریان آموختند به نسل های بعدی منتقل شد.

* عکس: آلبوم شخصی مسعود موسوی زاده هنرجوی کارگاه آواز استاد شجریان

24357