جواد لگزیان: کشتی های بزرگ در ساحل پهلو گرفتند و کریستف کلمب برای کشف سرزمینی جدید پا به خشکی گذاشت. این روایت رسمی از کشف آمریکا است. اما ساکنان بومی سواحل که به این کشتی‌ها فکر می‌کردند واقعاً چه فکر می‌کردند و نتیجه چه بود؟ «هوارد زین» در کتاب «تاریخ آمریکا» داستان را از زبان کسانی که تا به حال صحبت نکرده اند روایت کرده است و البته به جای قضاوت اخلاقی و سوگواری برای گذشته، سعی می کند ماجرا را از نقطه ای دیگر ببیند. مشاهده کنید. ببینیم چگونه باید راه فکری بهتر باز شود و آینده ما به تعبیر آن باید بر اساس آن لحظات زودگذر عشق و شفقت از گذشته باشد نه بر آن قرن ها جنگ و خونریزی.
بنابراین، هوارد زین به جای دمیدن در شیپور تاریخ حکومت، ترجیح می‌دهد داستان کشف قاره آمریکا را از دیدگاه بومیان و آراواک‌ها، و داستان قانون اساسی ایالات متحده را از دیدگاه خود بازگو کند. چشم انداز بردگان سیاه پوست و تاریخ اندرو جکسون از دیدگاه سرخپوستان چروکی و تاریخ جنگ داخلی از دیدگاه ایرلندی ها در نیویورک و جنگ مکزیک از دیدگاه از سربازان فراری لشگر ژنرال اسکات و ظهور و توسعه صنایع و صنعت گرایی از دیدگاه لاول از زنان کارگر جوان کارخانه های نساجی و جنگ اسپانیا و آمریکا از دیدگاه کوبایی ها، اشغال فیلیپین از دیدگاه کوبایی ها. سربازان سیاه لوزون و دوران زرندود از دیدگاه کشاورزان ایالات جنوبی و جنگ جهانی اول از دیدگاه سوسیالیست ها و جنگ جهانی دوم از دیدگاه صلح طلبان و طرح نیو دیل یا اصلاحات روزولت از منظر سیاه پوستان محله هارلم و انحصار و سلطه آمریکا پس از جنگ جهانی از دیدگاه کارگران کشاورزی در آمریکای لاتین.
زین بر اساس اسناد و به ویژه نامه‌های به جا مانده و بررسی‌های محققان نشان می‌دهد که با ورود کلمب تعداد افرادی که در دشت‌های وسیع قاره آمریکا پراکنده شده‌اند حدود 75 میلیون نفر بوده است که از این تعداد، شاید 25 میلیون مردم در آمریکای شمالی زندگی می کردند. آنها در پاسخ به شرایط مختلف آب و هوایی و خاک، صدها فرهنگ قبیله ای مختلف و شاید دو هزار زبان مختلف را ایجاد کردند. این مردم بومی تکنیک کشاورزی را به کمال رساندند و کشت ذرت را آموختند که با گاری تکثیر نمی شود، باید آن را کاشت و آبیاری کرد و پس از برداشت پوسته یا پوشش ذرت را جدا کرد و دانه ها را جدا کرد. آنها با نبوغ خارق العاده ای انواع دیگر میوه ها و سبزیجات مانند بادام زمینی، کاکائو، تنباکو و لاستیک را پرورش دادند.
تمام اسطوره ها و داستان های باقی مانده از اندیشه شریف و قلب پرمهر سرخپوستان سخن می گوید. وانگهی خود کریستف کلمب نیز به روشنی به این مهربانی اشاره می کند و البته آن را ساده لوحانه می داند.
بر اساس گزارش کلمب، سرخپوستان بسیار ساده لوح هستند و اجناس و دارایی های خود را به راحتی می بخشند که تا زمانی که با چشمان خود آن را نبینند، هیچکس باور نمی کند. وقتی از آنها چیزی را که متعلق به آنهاست بخواهید، هرگز نه نمی گویند. برعکس حاضرند هر چه دارند با دیگران در میان بگذارند… در پایان گزارش خود از اعلیحضرت کمکی کوچک خواستند و گفتند که در ازای آن در سفر بعدی تمام طلاهای مورد نیازشان را به دست می آورند. … و هر تعداد برده برایشان می آورد.
با مرور این گزارش مشخص می شود که کریستف کلمب و جانشینانش به یک بیابان خشک و خالی از سکنه نرسیده اند، بلکه وارد دنیایی شده اند که در برخی نقاط – مانند خود اروپا – جمعیت زیادی با فرهنگ و روابط پیشرفته و پیچیده زندگی می کنند . انسان‌های موجود در میان آنها از اروپایی‌ها تکامل یافته‌تر بودند و روابط بین مردان، زنان، کودکان و طبیعت شاید زیباتر و دلپذیرتر از هر جای دیگری در جهان بود. با دقت طراحی و تعیین شده بود.
ساکنان بومی مردمی بودند که زبان نوشتاری نداشتند. اما آنها قوانین، اشعار و تاریخ خود را به یاد آوردند و با واژگان شفاهی، شاید پیچیده تر و کاملتر از زبان اروپایی ها، همراه با آوازها، رقص ها و نمایش های آیینی، آنها را به نسل های بعدی منتقل کردند. آنها به رشد و تکامل شخصیت، اراده، استقلال و سازگاری فردی، انعطاف و شکیبایی، احساسات و عواطف، اقتدار و ظرفیت فردی و نیز همراهی و معاشرت با یکدیگر و با طبیعتی که آنها را احاطه کرده است، توجه ویژه داشتند.
اما بازگشت کلمب برای اسپانیایی ها چه بود؟ به گفته هاوارد زین، تمام طلا و نقره‌ای که غارت شده و به اسپانیا منتقل شده بود، باعث ثروتمند شدن مردم اسپانیا نشد، فقط برای مدتی به پادشاهان اسپانیایی در موازنه قوا برتری جزئی داد و آنها فرصتی یافتند تا افراد بیشتری را استخدام کنند. سربازان مزدور برای جنگ هایشان آنها به هر حال در جنگ ها شکست خوردند و تنها چیزی که باقی ماند تورم مرگبار، مردم گرسنه، ثروتمندتر شدن ثروتمندان و فقیرتر شدن فقرا و طبقه شکسته کشاورزی بود.
هاوارد زین بیان می کند که ما نباید کریستف کلمب را در هنگام نوشتن تاریخ به صورت غیابی متهم و قضاوت کنیم و او را تکفیر کنیم، اکنون برای آن دیر شده است و این فقط اعمال فضیلت آمیز اصول اخلاقی خواهد بود. اما این توجه به خشونت و ظلم در سراسر کتاب، به تعبیر زین، باعث می شود که خاطره حکومت ها را به جای خاطره خود نپذیریم و بدانیم که هدف سوگواری قربانیان و انتقاد از مجرمان نیست. زیرا اگر آن اشک ها و عصبانیت ها برای گذشته ریخته شود، قدرت معنوی امروز ما را از بین می برد. به گفته هاوارد زین، در درازمدت، خود ستمگر نیز قربانی است و البته در کوتاه مدت، و تا کنون تاریخ بشر فقط شامل دوره های کوتاه مدت بوده است، خود قربانیان که ناگزیر به این بیماری مبتلا می شوند. فرهنگی که آنها را سرکوب می کند، علیه سایر قربانیان اقدام کنند.
«تاریخ آمریکا از 1492 تا 2001» نوشته هاوارد زین با ترجمه مانی صالحی علامه توسط انتشارات اختران منتشر شد. این کتاب در سال 1400 به چاپ هفتم رسید.
۲۵۹
