محسن رضایی: ما با تاکتیک لشکرکشی خیبر عمل می کنیم

به گزارش خبرگزاری اخبار آنلاینهادی قیصریان فرد در پایگاه اطلاع رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی نوشت: تقریباً دو ماه پس از عملیات «ثامن الائمه»، عملیات «طریق القدس» در 17 آذر 1360 به منظور تحویل انجام شد. دومین ضربه بزرگ به دشمن متجاوز هدف از این عملیات تقسیم جبهه دشمن در منطقه خوزستان و قطع ارتباط و ارتباط جبهه شمالی و جنوبی ارتش دشمن در طول 300 کیلومتری خوزستان و دیگری آزادسازی سوسنگرد و مناطق غربی آن بود. همراه با شهر بستان علاوه بر این، ایران علاوه بر آزادسازی این شهرها به دنبال آزادسازی اهواز از تهدیدات ارتش متجاوز عراق بود.

در این عملیات 3 تیپ از لشکر 92 زرهی اهواز، لشکر 16 قزوین و لشکر پیاده نظام 77 خراسان به فرماندهی سرتیپ شهید منفرد نیاکی و سه تیپ کربلا (به فرماندهی سپهبد مرتضی قربانی) شرکت داشتند ، عاشورا (به فرماندهی سپهبد محمدعلی جعفری) و امام حسین (ع) (به فرماندهی شهید حاج حسین خرازی) از طرف سپاه شرکت کرد. قرارگاه مرکزی مشترک نیز ایجاد شد که فرماندهی مشترک ارتش سردار رشید و فرمانده لشکر 92 سرتیپ منفرد نیاکی ارتش را بر عهده داشتند. یعنی هم فرماندهی می کردند و هم با هم تصمیم می گرفتند و این اولین بار در تاریخ جنگ بود. در مورد نام این عملیات باید به این نکته اشاره کرد که به دلیل همزمانی عملیات با کنفرانس سران کشورهای اسلامی در فلسطین، این عملیات به نام طریق القدس نامگذاری شد و این نام در واقع کنایه از آن کنفرانس با پایان یافتن بود. به هیچ وجه نمی توان گفت که رژیم صهیونیستی از فلسطین اخراج شده است. با کنفرانس نمی توان آن را از فلسطین بیرون کرد، بلکه باید با اقدام نظامی انجام شود.

در مورد منطقه عملیاتی نیز باید گفت که محل انتخاب شده برای عملیات شمال غرب اهواز بوده است. این منطقه زمینی ماسه ای بود که از ماسه بادگیر ساخته شده بود. به گفته محسن رضایی، ما در این منطقه تقریباً از تاکتیک حضرت علی (ع) در غزوه خیبر پیروی کردیم; یعنی از بیابان ها آمدیم و رفتیم که احتمال داشت مردم از تشنگی بمیرند. این در حالی است که فرمانده قرارگاه مقدم نیروی زمینی ارتش در جنوب، بر اساس تفکر کلاسیک، انجام عملیات در این محور و عبور نیروهای سپاه از منطقه رملی را بسیار سخت و غیرممکن می دانست. . بر این اساس پیشنهاد شد نیروهای داخلی در منطقه دیگری نیز به مقابله با دشمن بپردازند تا مجبور شوند در دو جبهه برای مقابله با این خطر تلاش کنند.

البته تردید در برآوردهای قرارگاه مقدم نیروی زمینی ارتش در جنوب باعث شد که شهید صیاد شیرازی فرمانده وقت این نیرو با بررسی برآوردها و تشکر از تولیدکنندگان آن که بر اساس آنها تهیه کرده بودند. دانش علمی و دانش تخصصی و حقایق در میدان جنگ. به آنها یادآوری کنید که بسیار مهم بود:

همانطور که بارها اشاره کرده‌ام، بسیاری از ویژگی‌های رزمی کلاسیک واحدهای ما درست نیست و در صحنه‌های نبرد ما ویژگی‌های رزمی جدیدی ظاهر شده است که برادران من آن‌ها را کاملاً درک نکرده و در برآورد خود لحاظ نکرده‌اند. از سوی دیگر ترکیب مقدس نیروهای رزمنده ارتش و سپاه پاسداران در صورت بکارگیری و هدایت، بسیاری از معایب آن خنثی خواهد شد.

به این ترتیب علیرغم وجود برخی شبهات، طراحی عملیات طریق القدس از دو محور شمال رودخانه کرخه به عنوان تلاش اصلی و غرب سوسنگرد (از رودخانه کرخه تا رودخانه میسانه) و طریق القدس انجام شد. . این عملیات 30 دقیقه پس از نیمه شب 17 آذر 1360 با رامز یا حسین (ع) و با تکیه بر تاکتیکی خاص، یعنی عبور نیروهای سپاه از منطقه رملی به عنوان محور اصلی حمله آغاز شد. یکی از نکات جالب این بود که در زمان شروع عملیات، باران شدیدی می بارید که باعث شد نیروهای دشمن تصور کنند با وجود وضعیت نسبی آماده باش، بارش باران باعث عقب نشینی سربازان از عملیات می شود. به همین دلیل آنها با خیال راحت به سمت سنگرهای خود خزیدند. این در حالی است که بارندگی در منطقه شنی باعث چسبندگی سطح زمین و در نتیجه تردد نیروها می شد. البته یکی دیگر از ویژگی های عملیات طریق القدس سازماندهی نیروهای داوطلب مردمی با انگیزه شهادت در سازمان رزم سپاه بود. به گفته سردار غلامعلی رشید، برای اولین بار در دوران جنگ تحمیلی استفاده از نیروی مردمی در سطح وسیع انجام شد و نتیجه بسیار خوبی گرفتیم. یکی از کارشناسان غربی درباره ابعاد و ویژگی های عملیات و همچنین نتایج آن می گوید:

این عملیات توانایی ایرانیان را در ایجاد و کنترل عملیات های مختلف نظامی در مقیاس وسیع نشان داد. علاوه بر این، عملیات طریق القدس به ایران این امکان را داد که برای اولین بار با موفقیت چشمگیر تاکتیک موج انسانی را آزمایش کند که تاکتیک غالب در جبهه های جنگ شد. از این رو، نتایج نقش و حضور مردم در صحنه نبرد و تبیین استراتژی جدید در جنگ منجر به تحقق شیوه جدیدی از جنگ شد. همچنین اجرای موفق طرح عملیات طریق القدس موقعیت سپاه را در جنگ تثبیت کرد.

آنتونی کردزمن در مورد عملیات طریق القدس با دیدگاهی مغرضانه می نویسد: «این عملیات هیچ تفاوتی با عملیات گذشته ایرانیان نداشت، اما با این وجود فرماندهان و روحانیون سپاه متقاعد شده بودند که بدون برنامه ریزی پیچیده نظامی و پشتیبانی ارتش از طریق مستقیم اقدام حمله و استفاده از احساسات مذهبی رزمندگان برای پیروزی در جنگ». اگرچه پیروزی در این عملیات حاصل برنامه ریزی دقیق، شناخت دقیق منطقه و ویژگی های تاکتیکی آن بود، اما این موضوع دشمن را نیز غافلگیر کرد.

لازم به ذکر است شناسایی منطقه عملیاتی طریق القدس توسط شهید حسن باقری انجام شد. در واقع شهید باقری منطقه رمل، مسیرها و گذرگاه ها را شناسایی کرده بود. بنابراین نکته مهم عملیات، ابتکار نیروهای ایرانی در منطقه شنی شمال بستان بود، زیرا در مناطق پر از شن، زمانی که انسان می خواهد حرکت کند، اگر باران نباریده باشد، گاهی اوقات ماسه را پیدا می کند. تا زانو است و حرکت در آنجا بسیار سخت است. این مانع طبیعی باعث شده بود که عراق نیروی زیادی در خط شمالی خود آماده نکند و نیروهای ایرانی این نقطه ضعف را برای حمله به عراق انتخاب کنند. به گفته ژنرال حمدانی، فرمانده گارد ریاست جمهوری عراق: ایرانی ها فهمیده بودند که نمی توانند در دشت های آزاد موفق شوند و به همین دلیل در مناطقی متمرکز شدند که حرکت نیروهای زرهی ما را خنثی کرد. این مناطق مانند باتلاق ها، باتلاق ها و هورها باعث کاهش تاثیر زره و توپخانه شد.

سرانجام این عملیات در 30 آذر پایان یافت و ایران پس از 22 روز درگیری توانست حدود 600 کیلومتر مربع از سرزمین های اشغالی را آزاد کند و دشمن را از این شهرها بیرون کند و برای اولین بار نیروهای خودی را به آنجا برساند. مرزهای بین المللی . همچنین پیروزی ایران در عملیات طریق القدس باعث شد که امام خمینی (ره) در پاسخ به پیام های تبریک سید علی خامنه ای (رئیس جمهور)، صیاد شیرازی (فرمانده نیروی زمینی ارتش)، رضایی (فرمانده سپاه) و ظهیرنژاد (رئیس جمهور) از ستاد ارتش)، او را «فتح الفتوح» خطاب کنند.

منابع

حسین اردستانی، جنگ; بازگرداندن ثبات (تحلیل جنگ ایران و عراق)، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، 1386.

حسین علایی، تاریخ تحلیلی جنگ ایران و عراق، تهران: انتشارات مرز و بوم، 1390.

کتاب امام خمینی، جلد 15، تهران: مؤسسه تنظیم و انتشارات آثار امام خمینی (ره)، 1386.

کوین ام. وودز. گیرمو موراوی توماس هالادی، جنگ صدام؛ جنگ ایران و عراق از دیدگاه فرمانده گارد ریاست جمهوری عراق، ترجمه داود علمایی کوپایی، تهران: نشر مرز و بوم، 1390.

محسن رضایی، تحلیل جنگ ایران و عراق، دانشکده فرماندهی و ستاد کل، دوره جنگ پیشرفته، 7/12/1375.

محسن رضایی، جنگ به روایت فرمانده، تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس. 1390

۲۵۹