در 5 سال گذشته 1000 عنوان کتاب با موضوع حاج قاسم تولید شده است، اما آنقدر ضعیف است که انگار چیزی نگفته ایم/خیلی از آنها از روی هم کپی شده است.

برای درک بهتر واکنش مردم به این 1000 کتاب، نگاهی به آمارهای یک هزار و 403 نمایشگاه کتاب می اندازیم. نمایشگاهی که تمامی نشریاتی که مطالبی با موضوع حاج قاسم منتشر کرده اند در آن حضور داشتند. نتیجه به دست آمده از آمار شگفت آور است. تنها یک اثر از میان این هزاران کتاب در فهرست پرفروش ترین های نمایشگاه کتاب قرار دارد. شاید فکر کنید که طبیعتا این کتاب باید مربوط به یکی از سازمان های بزرگ یا نشریات مهم مثل مدرسه حاج قاسم باشد، اما نتیجه از این حرف ها تعجب برانگیزتر است.

مورد عجیب

پرفروش ترین کتاب با موضوع حاج قاسم سلیمانی در نمایشگاه کتاب 1403 مربوط به کتاب «می خواهم حاج قاسم باشم» نوشته علیرضا سبحانی نسب است. کتابی که در 36 صفحه نوشته شده و 53 خریدار 1576 نسخه از آن را خریداری می کنند. کتاب سبحانی نسب در دسته کتاب های رنگ آمیزی کودکان قرار می گیرد و فروش 1500 نسخه ای آن به خودی خود یک شاهکار است. اما رقم 53 خریدار برای اثر پرفروش مربوط به حاج قاسم چیزی نزدیک به فاجعه است.

این وضعیت در حالی رخ می دهد که انتشارات مکتب سلیمانی تاکنون 26 عنوان کتاب منتشر کرده و به نوعی مهم ترین اثر در تولید آثاری با موضوع حاج قاسم است. برای اینکه یک کتاب رنگ آمیزی بیش از 1000 کتاب باشد به این معنی است که تاریخ تکرار می شود. همانطور که کتاب های سازمانی در دهه های 60 و 70 نتوانستند قدرت خود را نشان دهند، همین فرمول در دهه جدید نیز معتبر است. برای درک عمق فاجعه کافی است به انبارهای یکی از این انتشارات سازمانی نگاه کنید. اگر آن کتاب ها نچسبند، الان بوی مهم ترین قسمت کتاب هایی با عنوان ایثار، شهادت، مکتب امام یا مطالعه زندگی فلان شهید است. کتاب هایی که حاصل فداکاری یک نویسنده پست در خوش بینانه ترین حالت است.

اشتباه شما این است که فرمول بندی می کنید

اگر تشکل ها را کنار بگذاریم و تاثیراتی که در بازار کتاب داشته اند را فراموش کنیم، کتاب های مربوط به شهید سلیمانی وضعیت بهتری ندارند.

با نگاهی به جلد و محتوای کتاب های مربوط به حاج قاسم صورت بندی به خوبی نمایان است. اگر بخواهیم محتوا و عبارات رایج این کتاب ها را با هم مقایسه کنیم، بیشتر این کتاب ها کپی از یکدیگر هستند. مثلاً در یکی از این کتاب ها 110 گزیده از سخنان شهید سلیمانی و در جای دیگر 40 شاخص مکتب شهید سلیمانی گردآوری شده است. این در حالی است که بخش مهم هر دو کتاب مجموعه گفتارهاست. این پایان ماجرا نیست و چند نشریه دیگر با عناوین «سخنرانی سلیمان»، «120 خاطره»، «حاج قاسم 2» و… همچنان مشغول جمع آوری سخنان شهید سلیمانی هستند. سوال مهم در اینجا این است که برای چه مخاطبانی؟ اگر نویسندگان این آثار احساس وظیفه می کردند که برای شهید سلیمانی کاری انجام دهند، چرا همه وظایفشان در کتاب نوشته شده است، حتی با مضامین مشترک؟

کودکان و نوجوانانی که کتاب نمی خوانند

این کلیشه ها زمانی که لباس های ساخته شده توسط کودکان و نوجوانان را می پوشند بیشتر نمایان می شود. تولیدات کودک و نوجوان با موضوع شهید سلیمانی بخش مهمی از کتاب هایی است که در سال های اخیر با این موضوع منتشر شده است. کتاب هایی که قرار بود در راستای تبیین جهاد برای کودکان منتشر شود، مخاطب چندانی پیدا نکرد. کتاب هایی که هنگام بررسی برخی از آنها می بینیم پس از یک بار چاپ کمیاب می شوند، مانند کتاب های سازماندهی دهه 60 و 70 که سری اول چاپ خود را نمی فروشند، به سرعت به سراغ سری دوم و سوم می روند. مشکل اصلی کتاب های کودک بر اساس حاج قاسم، ناتوانی این آثار در ساده سازی مفاهیمی است که در حوزه مقاومت وجود دارد. مثلاً در یکی از کتاب هایی که به صورت طنز درباره حاج قاسم منتشر شده، از عبارات و کلماتی استفاده شده است که حتی برای مخاطب بزرگسال هم باید ترجمه شود، چه کمتر برای مخاطب کودک.

صورت‌بندی تولیدات رسانه‌ای در سال‌های اخیر به قدری در راستای بی‌مفهومی موفق بوده است که حتی اگر کتاب خوبی درباره مقاومت و شهید سلیمانی منتشر شود، مورد پسند بسیاری از مردم قرار نمی‌گیرد. در سال های اخیر بازار محصولات بی کیفیت به جای اینکه بتواند شهید سلیمانی را به مردم عرضه کند، معنای ادبیات مقاومت را از بین می برد و اجازه نمی دهد چهره سلیمانی به درستی در کتاب ها شکل بگیرد.

21302