تام استاپارد؛ ندگی و کارنامه نویسنده‌ای که از جنگ جهانی زنده بیرون آمد
توسط:
فرارو- تام استاپارد، یکی از مهم‌ترین و درعین‌حال بهترین نمایشنامه‌نویسان معاصر جهان بود. بسیاری از منتقدان، از او به‌عنوان یکی از فنی‌ترین نمایشنامه‌نویسان جهان یاد می‌کنند.
به گزارش فرارو، استاپارد، دیروز در تاریخ 8 آذر 1404 یا 29 نوامبر 2025، درحالی‌که 88ساله بود از دنیا رفت. آثار او برای بسیاری از نویسندگان در سراسر دنیا الهام‌بخش و محبوب بودند. مرگ او بسیاری از علاقه‌مندان به هنرهای نمایشی را آزرده‌خاطر کرد.
زندگی و کارنامه تام استاپارد
تام استاپارد، در سال 1937 در چکسلواکی متولد شد. با شروع جنگ جهانی، همراه با خانواده‌اش مدتی را در هند گذراند. با مرگ پدرش در جنگ، شیرازه خانواده از هم پاشید. مادر تام در ادامه با یک ارتشی بریتانیایی ازدواج کرد. در همان روزگار کودکی به‌همراه خانواده و پدرخوانده‌اش، به‌عنوان پناهنده یهودی از بیم اشغال نازی‌ها فرار کرد و به انگلستان رفت. پساز اقامت گزیدن در انگلیس، دوران تحصیلش را در مدارس مختلفی پشت‌سر گذاشت. در ادامه، نویسندگی را با نوشتن برای رادیو شروع کرد. مدتی به روزنامه‌نگاری مشغول شد و پساز آن نیز به‌عنوان منتقد تئاتر به کار گماشته شد. در نهایت استاپارد در سال 1960 به‌عنوان یک نویسنده حرفه‌ای دست‌به‌کار نوشتن نمایشنامه شد.
زندگی شخصی او تاثیر زیادی بر آثارش نیز به جا گذاشت؛ نوعی بحران هویت که شخصیت‌های نمایشنامه‌های تام به‌شکل مستمر با آن دست‌به‌گریبان هستند. باوجوداینکه نوشته‌های استاپارد از رگه‌های کمدی خالی نیست، اما این کمدی بیشتر ازاینکه بخنداند، انسان را به تعمق در باب چیستی جهان و هویت آدمی سوق می‌دهد. در بسیاری از نمایشنامه‌های او، شخصیت‌ها از نام واحدی برخوردار نیستند و یا به‌شکل عجیبی دیگران مدام در صدا کردن آن‌ها دچار اشتباه می‌شوند. گویی بحرانی که در تمام عمر جان استاپارد را آزار می‌داد، به این شکل در آثار او متجلی می‌شد.
تاریخ تئاتر جهان نویسندگان بسیار زیادی را به خود دیده است. دراین‌بین عده‌ای از این نویسندگان تاثیر بیشتری بر نویسندگان پساز خود به جا گذاشته‌اند. تام استاپارد، ازجمله تاثیرگذارترین نویسندگان تاریخ به شمار می‌رود. بسیاری از منتقدان تئاتر، آثار استاپارد را با آثار شکسپیر و جرج برنارد شاو مقایسه می‌کنند. او تعداد زیادی نمایشنامه و همچنین تعدادی فیلمنامه از خود به یادگار گذاشت که هرکدام از آن‌ها را می‌توان به‌عنوان درس‌هایی از نویسندگی شناخت.
استاپارد به‌مدت چندین سال به‌عنوان یکی از پرکارترین نمایشنامه‌نویسان نسل خود به شمار می‌رفت. عمده آثار او با مضامینی از قبیل آزادی، سیاست، حقوق بشر و… گره خورده‌اند. او در سال 1997 بهسبب خدماتی که به تئاتر کرده بود، لقب شوالیه را از ملکه الیزابت دوم دریافت کرد. همچنین استاپارد در مدت فعالیت حرفه‌ای‌اش، موفق به دریافت جایزه اسکار برای بهترین فیلمنامه غیراقتباسی شد.
از مهم‌ترین آثار استاپارد می‌توان به: روزنکرانتز و گیلدنسترن مرده‌اند، هنری چهارم، مسئله پیچیده، راک اند رول، مسخره‌بازی‌ها، آرامش از نوعی دیگر و… اشاره کرد.
