بهروز غریب پور: دوسالانه نمایش عروسکی تهران ضایعه بزرگی بود/ روایت سانسورچی جلوی آقای قاضی!/ «مبارک» دوست من بود.

پریسا ساسانی، حسین قره: بیستمین جشنواره بین المللی نمایش عروسکی مبارکه با پشتوانه یک عمر تلاش و دغدغه هنرمندان و مدیران تئاتر به عنوان یکی از مهم ترین جشنواره ها به دبیری نادر رضایی معاون هنری وزارت ارشاد برگزار می شود. و جهت گیری اسلامی به گفته علی سلطان احمدی، دبیر این رویداد هنری، تاکنون تنها بخش کوچکی از بودجه 15 میلیارد تومانی جشنواره، حدود 20 درصد از این رقم، اختصاص یافته است. این سخنان دبیر جشنواره در گفتگو با پایگاه خبری برنا نشان می دهد که علیرغم مشکلات مالی، دستگاه ها برای حفظ میراث فرهنگی ایران تلاش می کنند.

بهروز غریب پور یکی از هنرمندان و کارگردان هنری تئاتر است که با امکاناتی که در اختیار دارد در هر شرایطی با توجه به شرایط موجود برای شکوفایی جنگیده و به گفته خودش طرح ها و ایده های مختلفی در عرصه هنرهای نمایشی ارائه کرده است . به خصوص تئاتر عروسکی و پایداری آن. یکی از این ایده های ماندگار در عرصه جشنواره های بین المللی، پیشنهاد اضافه شدن نام مبارک به این جشنواره هنری است. مشروح گفتگو با غریب پور را می خوانید:

* آقای غریب پور به عنوان هنرمندی که همیشه او نگران نمایش های عروسکی است. جشن جشنواره بین المللی به نمایش عروسکی تهران مبارک چه امتیازی می دهید؟

در ابتدا باید به نکته ای اشاره کنم: اصولاً نمایش عروسکی یا کتاب کودک و نوجوان یا شعر و موسیقی فقط مختص گروه سنی کودک و نوجوان نیست. اما فکر می‌کنم آنچه به بدنه این جشنواره لطمه زد تبدیل آن به یک رویداد دوسالانه بود و این تصمیم که همیشه مخالف آن بوده‌ام، بزرگترین ضربه را به جشنواره بین‌المللی نمایش عروسکی تهران-مبارک وارد کرد.

با توجه به اینکه بیست سال از برگزاری این جشنواره می گذرد، آیا همچنان با اهدافی که آغاز شد، مطابقت دارد؟ آیا رشد قابل توجهی داشته است؟

برای پاسخ به این سوال، باز می‌خواهم به صحبت‌های شما که اشاره کردید جشنواره کودک است، این برداشت درستی است از این نظر که طی چند سال گذشته مجبور شدیم بهترین نمایش عروسکی را برای کودکان و در در عین حال از نمایش عروسکی برای بزرگسالان غافل نمی شویم. چرا که نمایش عروسکی مهارتی مناسب برای همه افراد در گروه های سنی مختلف است که در این زمینه آموزشی به شدت مورد غفلت قرار گرفته و مسیر اشتباهی را طی کرده و اساسا سازنده نیست. از طرفی مرکز هنرهای نمایشی کمترین بودجه را به نمایش عروسکی اختصاص داده است و بارها برای رسیدگی به این موضوع بحث و جدل کرده ایم.

* به نتیجه رسیدید؟

قطعا نه. آقای منتظری یک بار جزوه ای چاپ کرد که در محتوای آن نشان می داد بله، اجرای نمایش عروسکی خوب است. زیرا ارزان تر و راحت تر است. این یک دیدگاه کاملا اشتباه است. من می خواهم به سراسر ایران زنگ بزنم و از هرکسی که می تواند یکی از عروسک های ما را بسازد یا با آن بازی کند، او را قهرمان ملی خطاب کنم و به آنها جایزه بدهم. این ساده و ارزان کجاست؟

* در تاریخ برگزاری این رویداد فرهنگی ثبت شده است که شما نام «مبارک» را به این جشنواره دادید. این انتخاب از کجا آمد؟

زمانی معاون یونیما به ایران آمد و به مرکز تئاتر عروسکی دعوت شد و نمایش «شش کلاغ و یک روباه» را به کارگردانی من دید. او مجذوب این نمایش شد و از من برای شرکت در چندین جشنواره دعوت کرد، اما من فقط توانستم در یک جشنواره در تایوان شرکت کنم. در آن لحظه از اینکه من عضو یونیما نیستم پشیمان شد. در حالی که ما عضو یونیما شده بودیم. در اوایل انقلاب مسئولان وقت جمهوری اسلامی معتقد بودند که یونیما یکی از چندین سازمان مشکوک است، به همین دلیل متن و لایحه دفاعیه نوشتم و آقای مهندس احمدیان که به مجلس می رفت از ایشان دفاع کرد. و سپس به عضویت یونیما و سازمان تئاتر کودک و نوجوان درآمدیم. در ادامه این مسیر رئیس یونیما و مرضیه برومند نایب رئیس شدم. ما به دلیل ریاست یک ایرانی مجبور به انتخاب نام بومی برای این مرکز شدیم که مبارکه را انتخاب کردم.

* در مجله سرگرمی مطلبی هم منتشر شده بود که وقتی مدیر یونیما جعبه هدیه ایران را باز کرد، گفت: مبارک! یعنی کار شما را می دانستم.

بله همینطور است. من در سفرهایم به کشورهای مختلف، مبارک را با خودم می بردم و مبارک یکی از دوستانم بود که در همه سفرها با من می آمد و او را می شناختم.

* به جز عروسک مبارک چه عنصر دیگری در معرفی یک نمایش عروسکی متعلق به ایران موثر بود؟

موقت و این حرفه آنقدر مهم است که جایی برای آزمون و خطا نیست. فراموش نکنیم که هنرهای تجسمی نیز باید در نمایش عروسکی استفاده شود تا با مجسمه‌ای خوش ساخت که بتواند حرکت کند، جلوه‌ای ماندگار ایجاد کند. از آب در بیایید بنابراین ندانستن پدیده ای به نام نمایش عروسکی یکی از مشکلات اصلی است. در جشنواره امسال برای من یک استاد کلاس برگزار کردند تا بتوانم آنچه را که در دانشگاه ها تدریس نمی کنند به دانشجویان بیاموزم. به نظر من هنرستان های ایران سطح پایینی دارند و سطح تولید تئاتر عروسکی در مدارس، مراکز تئاتر و دانشگاه ها پایین است و همین باعث شده جشنواره ها از همه سال ها سطح پایین تری داشته باشند.

* آقای غریب پور بحران های مدیریت فرهنگی را چه می دانید؟ ببینید در دوره ای مدیری مثل آقای منتظری به مرکز هنرهای نمایشی که یک نهاد حاکمیتی بود آمدند، اما نگاه موثری داشتند و از هنرمندان حمایت کردند یا وقتی آقای شریف خدایی مدیر شد، حوزه را بین المللی کرد. تئاتر جشنواره و اجراهای خوبی از آلمان به ارمغان آورد. علاوه بر آن بزرگان تئاتر ایران مانند آقای بیضایی حاضر به اجرا در حاشیه جشنواره شدند. اما این نوع توسعه فرهنگی به آمدن و رفتن مدیریت ها در دولت های مختلف بستگی دارد.

سوال شما را با خاطره ای بیان می کنم. من تازه در ایتالیا بودم. تلویزیون روشن بود و دیدم یک نوازنده دارد یک قطعه پیانو می نوازد، یعنی اصولا فکر می کرد پیانیست است و بعد رو به دوربین کرد و گفت عذرخواهی می کند، چون مسئولیت آن بر عهده وزارت آموزش و پرورش است. مدتی است که پیانو ننواختم. حالا یک وزیر فرهنگ و هنر را به من نشان دهید که فرق پیانو و چنگ را می داند. بنابراین آب چشمه کدر است. آقای محمد قاضی مترجم گفت: مرا به وزارت ارشاد فراخواندند و گفتند: آقای قاضی، سن شما زیاد است، شما افتخار ترجمه ایرانی هستید، اسمی که برای کتاب گذاشته اید چیست؟ من تعجب کردم که اسم شما چیست؟ با سواد مثال می زنم دکتر معین در دولت خاتمی یکی از اپراهای ما را دید و گفت چرا هیچ دانشگاهی وجود ندارد گفت ده تا دانشکده هست یعنی وزیر علوم نمیدونه رشته عروسکی هست!

*این موارد ناشی از ضعف مدیریت است.

بله دقیقا ببینید من علاوه بر عاشق بودن، در مدیریت هم خیلی سخت گیر هستم. چون من به آینده کشور نگاه می کنم. حالا می گویند عصبانی و کوتاه مزاج است. آیا شمس و مولوی کوتاه مزاج نیستند؟

* پس شما هنجار را جزو اصول می دانید؟

من فکر می کنم در حال حاضر دانشگاه های معروفی مانند هاروارد و کلمبیا تحت تأثیر رژیم نظام الملک هستند که نمونه ای از آینده نگری بزرگ است. به درستی که ما سلطان محمود غزنوی را نفرین می کنیم که شاهنامه را پسندید و به جای طلا نقره به شاعر داد. اما سرانجام شاهنامه به عنوان یک سند بزرگ خلق شد. این که از ترک ها دفاع می کند آنها را ناراحت می کند. چرا چون ترکها مولوی را جهانی کردند. حالا می خواهم مثال دیگری از شعر دوست و دانش دینی مسئولان ایران بزنم.

یک بار از من دعوت کردند که برای جشن شمس به خوی بروم و اپرای مولوی را اجرا کنم. گفتم خوب است که پیش بینی های لازم انجام شده است. حدود 9 ماه از این دعوت می گذرد، دیدم خبری از آنها نیست، اما بالاخره به آقای غریب پور زنگ زدند، کی می آیید؟ گفتم ما هشت دستگاه و بازیکنان زیادی داریم. گفتند ما اتاق نداریم و می خواهیم در فضای باز انجام دهیم. بیایید به اجرای آبان ماه و در سرما فکر کنیم. گفتم: عقل داری؟ چه آدم هایی در سرمای آبان می آیند و دو ساعت کار می بینند؟ آنها چیزی نفهمیدند. پس چرا من نباید از ترکها دفاع کنم؟

خانم اردوغان کتاب رومی را به همسر اوباما تحویل داد. یعنی مال خودمان کنیم و ما حتی یک مولوی هم به کشورهای اسلامی نداده ایم.

مدیریت حقیر، جاهلانه، جناحی و ایدئولوژیک همین نتیجه را دارد.

۲۴۳۵۷