به گزارش خبرگزاری فارسیرو، کودتای 28 مرداد نه قربانیان زیادی گرفت، نه افراد مسن زیادی را کشت و نه آنها را روانه زندان کرد، اما در این بین شاید به سرنوشت برخی از قربانیان آن کمتر توجه شده است. تئاتر سعدی یکی از این قربانیان است. تئاتری که روزگاری شکوه خاص خود را داشت و محل کار و فعالیت بسیاری از بزرگان بود، اما آتش کودتا این تئاتر را فرا گرفت زیرا روشنفکری بر تئاتر حاکم بود و این برای کودتاچیان خوشایند نبود. سرنوشتی که باعث شد هنرمندی چون عزت الله تعظمی با یادآوری لحظات تلخی که چند دهه بعد برای این تئاتر اتفاق افتاده اشک بریزد.
به گزارش ایسنا، در نخستین ساعات کودتای 28 مرداد، جوانان شعبان جعفری نیز با حمله به این تماشاخانه، آن را به آتش کشیدند و تفکری که در آنجا شکل گرفته بود را از بین بردند. بی آنکه بدانند بذر اندیشه زمینه دیگری برای شکوفایی خود می یابد.
اما امروز در سالگرد این واقعه هولناک، تئاتری را به یاد می آوریم که در این آتش سوخت و اگرچه مانند ققنوس دوباره متولد شد، اما گویی سرنوشت هر بار دوباره آن را سوزاند.
گفته می شود تماشاخانه سعدی در سال 1329 افتتاح شده است. این تماشاخانه یکی از مجهزترین سالن های ایران بود که در پاییز سال 1329 با پایتختی عبدالکریم عمویی با ظرفیت 500 تماشاگر و با فضایی بزرگ آغاز به کار کرد. مرحله گردان . «پنکه خانم ویندرمر» اولین نمایشی بود که در این تماشاخانه اجرا شد.
در کتاب «تئاتر تهران» تالیف ناصر حبیبیان و محیا آقا حسینی آمده است: «محل تئاتر سعدی در دوران مشروطه خانه صاحب اختر برادر اقبال الدوله در محله شاه بوده است. آباد که محل برگزاری جلسات و اجرای نمایشی روشنفکران نیز بود.» آن زمان بود.
اما این تئاتر از ابتدا برای عده ای خاری به نظر می رسید، زیرا حتی قبل از کودتا، یعنی در سال 1300، همزمان با شب افتتاحیه اجرای «شنل سرخ» سرلشکر منصور مستی. رئیس پلیس، تعطیل شد و روز بعد، بازیگران و هنرمندان این تئاتر. تجمع اعتراضی جمعی از مردم در مقابل مجلس شورای ملی واقع در میدان بهارستان منجر به بازگشایی «تئاتر سعدی» شد.
اما این تئاتر به سرعت به شهرت و قوت رسید و بزرگانی چون حسین خیرخواه، محمدعلی جعفری، عزت الله نظامی، مهین دیهیم، عباس شباویز، حسن خشا، عطاءالله زاهد، توران مهرزاد و… زیاد بودند. در آن آثار زیبایی را به روی صحنه می برد تا چراغ راه فرهنگ و هنر باشد.
تئاتر سعدی مدتی پس از کودتای 28 مرداد فعالیت خود را از سر گرفت و این بار در قالب سینما سعدی فعالیت جدیدی را آغاز کرد، اما بار دیگر در سال 1348 قربانی آتش سوزی شد و در آتش سوخت.
اما سرنوشت غم انگیز آن اساس چندین گروه تئاتری بوده است.
حسین کیانی هنرمند علاقه مند به نمایش های ایرانی نمایش «تئاتر سعدی در سال 1332» را درباره سرنوشت عجیب این تئاتر اجرا کرد. این نمایش در زمستان 1394 با بازی رویا میرعلمی، علی سلیمانی، مجید رحمتی، خطیره اسدی، شهرام هچیت دوست، امیر دلاوری، علیرضا آرا و… در سالن اصلی مجموعه تئاتر شهر اجرا شد.
در حال حاضر نمایش «گاوزن» اثر دیگری است که به این تئاتر و تاریخچه دردناک آن می پردازد.
نمایش «زن گاو» به نویسندگی و کارگردانی میثم عباسی با الهام از تاریخچه تئاتر سعدی در تماشاخانه قدیمی سنگلج روی صحنه می رود.
در این سریال نادر فلاح، حمید محین دوست، حدیث تهرانی، علی برجی، امیرعادل پرور، زیبا کاظمی، علی باقری، امین موذن، مبین آذربایجانی، مانی محمدی، محمدرضا رنجبر، غزاله میرویسی، نورالله معصومی، عرفان سعیدی، امیرعلی، ایفای نقش می کنند. رزقی، پوریا پارسیان، مهدی محیبی لادمخی، احد توحیدی را، امیرحسین آزادی روی صحنه هستند و در خلاصه داستان آمده است: «تئاتر سعدی در سال 1332 و در جریان کودتای 28 مرداد شعبان به آتش کشیده می شود. پسران جعفری.»
این نمایش هر شب ساعت 20 به مدت 75 دقیقه در تماشاخانه «سنگلج» اجرا می شود.
245245
