اگر ستون سیاست را در تاریخ نادیده بگیریم فرو می ریزد / کسی که آزادی ندارد تاریخ را نمی فهمد

به گزارش خبرگزاری اخبار آنلاینمراسم افتتاحیه کتاب «یادداشت های بدون تاریخ» نوشته هدایت الله بهبودی، گزارشگر و پژوهشگر تاریخ، یکشنبه 29 آبان 1403 در کافه کتاب حوزه هنری سامیه برگزار شد. این کتاب تاریخ نگاری و تاریخ نگار شامل سی و پنج مقاله کوتاه درباره رابطه تاریخ و سیاست، جامعه، ادبیات، فرهنگ، فضای مجازی و انقلاب اسلامی است. از دیگر آثار این نویسنده می توان به «مدال و خروج» و «درباره ادبیات نوین ایران قبل از نهضت مشروطه» اشاره کرد. گزارش ارائه «یادداشت های بدون تاریخ» بهبودی به نقل از خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) را در زیر می خوانید:

علیرضا کمری نویسنده و پژوهشگر تاریخ و ادبیات جنگ در این مراسم گفت: اشاراتی کوتاه به این کتاب ارزشمند کم حجم و چند صفحه ای دارم. تاریخ، صرف نظر از کلمه اش، به بخشی از زمان معنا می بخشد. معنای دیگر تاریخ یک واقعه است، مانند واقعه انقلاب اسلامی یا انقلاب مشروطه. معنای سوم تاریخ، روایت واقعه و داستان واقعه است که تبدیل به متن می شود. علم تاریخ و فلسفه تاریخ اگر بخواهیم درباره آنها توضیح دهیم مفصل است.

کمری تصریح کرد: عنوان کتاب «یادداشت های بدون تاریخ» تامل را به خود می طلبد. البته یکی از هنرهای هدایت الله بهبودی انتخاب نام دقیق است. در این کتاب بحث ها به دلیل عقلانی بودن مناسب نیست. ورود به فلسفه تاریخ مستلزم مقدمه و مقدماتی است، چیزی که من آن را «درک تاریخ» می نامم. درک تاریخ برای ما آسان نیست. درک تاریخ نیازمند سه ویژگی است که نمی توان آنها را آموخت.

وی گفت: اولاً عقل کلام زیبایی است و از اسرار بحث های فرهنگی است. دوم مدارا یا تأمل است، اگر تساهل داشته باشد می توان تاریخ را فهمید، تاریخ متضاد است. در حالی که تاریخ جایی برای توجیه نیست، در تاریخ هیچ بهانه ای وجود ندارد. اگر مورخ به وقایع نگاری فکر نکند، اثرش تکفیر می شود. تکفیر جایگاه داستان نیست، اما ممکن است درون مایه داستان باشد. ویژگی سوم آزادی است. کسی که آزادی ندارد تاریخ را نمی فهمد.

کمری در ادامه افزود: در تاریخ نگاری سنتی، مدرن و پست مدرن مورخان زیادی داشته ایم که در این درس تاریخ نگاری به ندرت به درک تاریخ رسیده اند. هدایت الله بهبودی بخشی از برداشت تاریخی خود را در این کتابچه ارائه کرده است که کار کمی نیست. ظاهر کتاب «یادداشت های بدون تاریخ» کم است، اما درک بالایی دارد. برای درک این اثر، لازم است آن را زمینه سازی کرد و مفاهیم و مضامین پشت این بدنه و ساختار را دید.

وی گفت: در کتاب «یادداشت های بدون تاریخ» 35 قطعه وجود دارد که به صورت تفالی خوانده می شود و لزوماً پشت سر هم نوشته نشده اند و هر کدام معنای مستقلی دارند و از نظر معنا به هم متصل نیستند. این کتاب از این نظر شبیه آثار زریاب خویی است و به همین دلیل حتی یک کتاب راهنما هم نیست. شما می توانید آن را به طریقی بگویید؛ یافته ها، تأملات و مراجعی که در نوشته های کوتاه ثبت شده در این کتاب آمده است. مختصر بودن این قسمت ها ذکر شده که مزاحم نیست.

کمری در ادامه گفت: کلام بلند و بلند لزوماً طولانی نیست، مانند سخنان داستان کوتاه حضرت امیرالمومنین علیه السلام. در این کتاب به گزاره هایی برمی خوریم که از آنها به عنوان قصیده یاد می کنیم. اگر دو نوع نثر ظرافت، نشانگر و معرف این عصر انتخاب شود، قطعاً نوشته های هدایت الله بهبودی یکی از این چند نوع زبان است. هر قطعه چندین نکته و سرنخ دارد. ستون تاریخ کلمه سیاست است. تاریخ فرهنگی این روزها بسیار مهم است. اگر ستون سیاست را در تاریخ نادیده بگیریم، فرو می ریزد. مورخ علاوه بر چگونگی، باید به چرایی آن نیز پاسخ دهد.

و افزود: نكته ديگر اينكه مورخ در گذشته كه شروع به نوشتن كرده، از خلقت حضرت آدم تا زمان او مي نويسد، امروزه علاقه به شرح و تفصيل موضوعي خاص است. این کتاب پر از نکات ارزشمند است. کتاب بسیار جدی تر از آن چیزی است که در ظاهر به نظر می رسد. کتاب «یادداشت های بدون تاریخ» را به دلیل روان بودن و سادگی باید با دقت خواند و حتی یک سطر از آن حذف نمی شود. کتاب حاصل سال ها هدایت الله بهبودی است.

من خودم را گزارشگر تاریخ می دانم.

در ادامه هدایت الله بهبودی نویسنده کتاب «یادداشت های بی زمان» در این مراسم افتتاحیه گفت: از سال 65 به تعبیری وارد این عرصه شدم و نزدیک به چهل سال و در مقاطعی عاشق تاریخ بودم. من نویسنده آن بوده ام من خودم را گزارشگر تاریخ می دانم. در هر شغلی اگر کسی چهل سال پشتکار داشته باشد، چیزی برای دانستن پیدا می کند.

وی افزود: پس از چند سال مطالعه، خود را تحت تأثیر زرین کوب و سپس عبدالهادی حائری دیدم و به دلیل شناختی که از تاریخ دارم، احساس دینداری می کنم. این کتاب نیز از این گرایش مستثنی نیست. نوشتن این جزوه را از کتاب های دیگر شروع نکردم. یادم هست که روزی کتاب «سفر به قبله» را به نادر ابراهیمی دادم تا بخواند، او صراحت داشت و بی حاشیه صحبت می کرد. گفت: آهنگ جلال آل احمد را بیرون آوردی و زدی. این در حالی بود که من حتی «خیسی در میقات» جلال آل احمد را نخوانده بودم تا از او تقلید کنم.

بهبودی گفت: دانشگاه رشته است و خوشبختانه با شاگردان بزرگی چون باستانی پاریسی و منصوره لیانگ توانستم نگاه به تاریخ را بیاموزم. من روزنامه نگاری خوانده بودم، بنابراین تلفیق نوشته های تاریخی توجه معلمان را به خود جلب کرد و مرا تشویق کرد. علم من از دانشگاه شروع شد، اما با تأسیس ادبیات اسلامی عمیق شد و اکنون تا حدی به مرز دانش رسیده ام، اما هنوز به مرز تجربه نرسیده ام. این کتاب محصول درک من است که در این چهل سال همسایگی من با تاریخ اتفاق افتاده است.

ریکاوری سبک خاص خود را دارد

در ادامه محسن کاظمی مورخ در این نشست گفت: باید از این اطلاعات استفاده و تمرین کنیم. هدایت الله اصلاح سبک خودش را دارد و از هیچ کس دیگری قابل ردیابی نیست. هدایت الله بهبودی در جای مناسبی قرار دارد، زیرا نقطه عطف بزرگانی بود که در تصرف و رصد آن تأثیر داشتند. هدایت الله بهبودی کارهای قابل توجهی برای جامعه فرهنگیان انجام داده است و امیدواریم آثارش بیشتر شناخته شود.

نوشته های هدایت الله بهبودی چشمگیر است

محمد قبادی مورخ نیز در این نشست گفت: این را در گذشته خوانده ام، این ها یادداشت هایی است که فصلی منتشر می شد. هدایت الله بهبودی هرگز به دنبال کلمات نیست و این نشان می دهد که او آنقدر مفاهیم در دست دارد که نیازی به جستجوی کلمات ندارد. نوشته های هدایت الله بهبودی چشمگیر است.

۲۵۹