والدین سمی: خصوصیات و نحوه برخورد با پدر و مادر سمی
از کودکی به ما آموخته‌اند که در مقابل پدر و مادر سکوت کنیم و هرچه گفتند بپذیریم و همیشه از آنان اطاعت کنیم؛ اما آیا این موضوع درباره همه والدین صدق می‌کند؟ متأسفانه والدینی وجود دارند که دائما در حال ایجاد احساسات منفی در فرزندان خود هستند؛ احساساتی مانند شرم، خشم، حقارت، عدم اعتماد به نفس، عذاب وجدان و احساس گناه و … که در صورت ادامه رفتار آنها در بزرگسالی برای فرزندان بسیار مضر خواهد بود و مشکلاتی را برای آنان به وجود خواهد آورد. در این مقاله از فارسی‌رو قصد داریم درباره ویژگی‌ها و رفتارهای مادر و پدر سمی و نحوه برخورد با آنها صحبت کنیم و به این موضوع بپردازیم که والدین سمی چه کسانی هستند؟
والدین سمی چه کسانی هستند؟
والدین سمی ممکن است بددهان، غیرحامی، کنترل‌گر، خشن و پرخاشگر، سوء‌استفاده‌گر، معتاد یا دارای اختلال روانی باشند. روابط سمی والد – کودک زمانی به وجود می‌آید که کودکان استرس قابل توجهی را از طرف والدین خود تجربه می‌کنند؛ یا زمانی که والدین نمی‌توانند از فرزندان خود در یک محیط و موقعیت استرس‌زا مراقبت کنند. پدر و مادر سمی معمولا در دادن عشق، امنیت و آغوش گرم، مراقبت، درک، الگوبرداری مناسب، فرصت‌های آموزشی، مرزها و محدودیت‌های واضح و محکم کوتاهی می‌کنند.
این روابط سمی اغلب از دوران کودکی شروع می‌شود و تا بزرگسالی ادامه می‌یابد. بزرگ شدن با والدین سمی می‌تواند بر سلامت جسمی و روانی شما تأثیر بگذارد و شما را در معرض خطر مصرف مواد، اعتماد به نفس پایین و مشکلات رابطه‌ای قرار دهد. روابط سمی روی شریک عاطفی، دوستان، خواهر و برادرها و حتی رابطه والدین با فرزندانشان تأثیر منفی خواهد داشت.
خصوصیات و ویژگی های مادر و پدر سمی
منظور از والدین ناپدری، نامادری، پرستار و هر شخصی است که از کودک نگه‌داری می‌کند. در این قسمت 12 ویژگی والدین سمی را برای شما عنوان می‌کنیم.
1. خشن بودن
این احتمال وجود دارد که پدر و مادر سمی، شما را مورد آزار فیزیکی قرار دهند. آنها ممکن است در هنگام عصبانیت به اعمال خشونت‌آمیز مانند کتک زدن، لگد زدن یا خفه کردن فرزندان خود متوسل شوند. طبیعتا کودکان نسبت به این رفتارها دچار ترس، اضطراب و خشم می‌شوند. برخی از والدین معتقدند که خشونت راهی است برای آموزش و تربیت کودکان؛ اما این طرز فکر نادرست است. خشونت عواقب شدید روحی و جسمی بر کودکان دارد و بر هر رابطه‌ای تأثیر منفی می‌گذارد.
2. آزار کلامی و عاطفی
والدین سمی ممکن است به صورت کلامی و احساس رفتارهای توهین‌آمیز زیادی از خود نشان دهند که شامل تحقیر فرزندان در ملاء عام و سوءاستفاده عاطفی از آنها برای رسیدن به اهدافشان می‌شود. تحقیقات نشان داده است که این نوع آزارها به اندازه آزارهای جنسی برای کودکان مضر هستند و به سلول‌های مغزی آنان آسیب می‌زنند.
همچنین بخوانید: افراد سمی چه کسانی هستند: ویژگی و نحوه برخورد با آدم سمی
3. دارای بیماری‌های جنسی
یک علامت جدی و بسیار خطرناک والدین سمی رفتارهای جنسی نامناسب در ارتباط با کودک است. این رفتارها لزوما آزار جنسی آنان نیست؛ آزار جنسی یکی از رفتارهای این والدین است. رفتار دیگر می‌تواند قرار‌دادن آنان در معرض محتوای جنسی نامناسب باشد که آن هم نوعی سوء استفاده جنسی محسوب می‌شود. این رفتارها بسیار مضر است و اگر این نوع والدین شناسایی شوند، با عواقب قانونی مواجه خواهند شد.
4. نیازهای خود را بر نیازهای فرزندانشان ترجیح می دهند.
والدین سمی اغلب نیازها و خواسته‌های خود را نسبت به نیازهای فرزندانشان در اولویت قرار می‌دهند. آنها معمولا ابتدا به نیازهای اولیه خود رسیدگی می‌کنند و سپس نیازهای فرزندان را برطرف می‌کنند. این نشانه خودشیفتگی در بین والدین است و برای کودکان، خصوصا نوزادان و کودکان خردسالی که توانایی مراقبت از خود را ندارند آسیب‌زننده است.
5. کنترل‌گری
والدین کنترل‌گر بیش از حد درگیر زندگی فرزندان خود می‌شوند؛ تا جایی که آزادی، استقلال و فردیت کودک را محدود می‌کنند. والد کنترل‌گر به جای آزاد گذاشتن فرزندان برای پیشرفت در اهداف و علایقشان، در امور فرزندان بیش از حد مداخله کرده و از فرزندان توقع دارند به شخصی بدل شوند که پدر و مادر سمی آنها دوست دارند.
6. انتظار اطاعت کامل فرزندان
والدین سمی ممکن است انتظار داشته باشند که فرزندانشان همیشه مطیع باشند. اگرچه آموزش احترام گذاشتن به اقتدار بخش ضروری فرزندپروری است؛ اما طبیعی است که کودکان اقتدار والدین خود را زیر سوال ببرند. والدین سالم محکم و محترمانه این موضوع را کنترل می‌کنند. والدین سمی هنگامی که قدرت آنها به چالش کشیده می‌شود بیش از حد واکنش نشان می‌دهند و ممکن است به پرخاشگری متوسل شوند.
7. استفاده کردن از اشکال سخت تنبیه
انضباط وقتی به درستی مورد استفاده قرار گیرد یک ابزار تربیتی سالم است. والدین سمی اغلب به اشکال سخت تنبیهی متوسل می‌شوند که خطرناک‌تر و شدیدتر از حد مجاز است؛ به عنوان مثال: یک والد سمی ممکن است کودکی را به خاطر انجام ندادن کارهایش بزند. تنبیه شدید نیز ممکن است کلامی و احساسی باشد (مثلاً والدینی که کودکی را که نمره پایینی گرفته تحقیر می‌کنند).
8. از شما انتظار دارند که آنها را تحسین کنید.
نیاز به تحسین بیش از حد یک ویژگی مادر سمی خودشیفته است. این والدین از فرزندانشان انتظار دارند که آنها را تحسین کنند و در صورت عدم موفقیت ممکن است رفتارهای توجه‌طلبانه عصبانیت، رنجیدن و دستکاری عاطفی را از خود نشان دهند.
9. حسادت به روابط شما با دیگران
اگر شما روابط نزدیکی با افراد دیگر برقرار کنید، والدین سمی شما ممکن است احساس حسادت کنند. آنها این روابط نزدیک شما را با دیگران به عنوان تهدیدی برای خودشان در نظر می‌گیرند؛ گاهی هم ممکن است به روش‌های ناسالم مانند دستکاری عاطفی متوسل شوند تا احساس نزدیکی به شما کنند. حتی آنها در موارد شدید ممکن است تلاش کنند تا به روابط شما با افراد دیگر پایان دهند تا دیگر احساس خطر نکنند.
10. عدم حمایت از فرزندان
والدین سمی تمایل ندارند که از انتخاب‌ها، علایق و دستاوردهای فرزندانشان حمایت کنند. ممکن است دلایل مختلفی برای این کار خود داشته باشند؛ مانند حسادت یا نیاز به کنترل. این موضوع برای کودکانی که خواهان تایید والدین خود هستند آسیب زا خواهد بود.
11. عدم رعایت حریم فرزندان
والدین سمی از مرزها فراتر می‌روند؛ به عنوان مثال بیش از حد تماس بگیرند، بدون اطلاع قبلی به آنها سر بزنند یا با افراد دیگری در زندگی فرزندشان دوست شوند تا به آنها نزدیک‌تر شوند. در هر صورت، این موارد از عبور از مرز آسیب زا هستند و توانایی کودکان را برای داشتن یک رابطه سالم با والدین خود تهدید می‌کنند.
12. آنها احساسات خود را روی فرزندان خود تخلیه می‌کنند.
پدر و مادر سمی ممکن است از فرزندان خود به عنوان وسیله‌ای برای تخلیه احساسات خود استفاده کنند. به عنوان مثال: آنها ممکن است از همسرشان خشم داشته و بر سر فرزندان خود فریاد بکشند. این موضوع باعث می‌شود کودکان گیج شوند، رنج بکشند و راه های سالم مدیریت احساسات را یاد نگیرند.
همچنین بخوانید: 10 روش برخورد و آرام کردن همسر عصبانی (بایدها+ و نبایدها-)
چگونه با والدین سمی برخورد کنیم؟
برای این که در روابط با والدین سمی خود دچار مشکل نشوید، بهتر است روش‌های برخورد با پدر مادر های سمی را بیاموزید. برخی از این روش‌ها به شرح زیر است:
در مقابل پدر و مادر سمی به خود احساس گناه ندهید.
شارون مارتین مددکار اجتماعی بالینی می‌گوید: « ما به عنوان یک بزرگسال انتخاب‌هایی داریم که در کودکی نداشتیم و مجبور نیستیم همیشه آنچه را که والدین از ما می‌خواهند انجام دهیم. اگر در کودکی مجبور شده‌اید که به بزرگترها احترام بگذارید؛ به هر قیمتی از آنها اطاعت کنید و رضایت آنها را جلب کنید، ممکن است در تعیین حد و مرز ناتوان باشید. ناتوانی والدینتان در عشق ورزیدن، پذیرش و ارزش قائل بودن برای شما تقصیر شما نیست و به کاستی‌های شما ربطی ندارد.
سعی نکنید آنها را تغییر دهید.
این که در هر سنی که هستید بخواهید والدین خود را راضی نگه دارید طبیعی به نظر می‌رسد؛ اما واقع‌بین باشید. بسنجید که آیا این موضوع همیشه امکان پذیر است یا خیر و مثلا کدام رفتار با مادر سمی شما بهتر است. این را در نظر بگیرید که تلاش‌های شما از نظر عاطفی، جسمی، ذهنی، مالی و معنوی چه هزینه‌هایی برای شما دارد. بدترین کار برای شما این است که تلاش کنید آنها را تغییر دهید.
مرزها را مشخص کنید
اگر والدین سمی شما احساسات بدی را در شما ایجاد می‌کنند، چه کاری بهتر از این است که مرز خود را با آنها مشخص کنید؟ درست است که آنها نیاز به احترام دارند؛ اما در حالتی که منجر به سوءاستفاده از شما یا تحقیر و دخالت بی‌جا در امورات شما شوند، مشخص‌کردن مرزها بسیار کمک کننده خواهد بود. این که آنها صرفا به این دلیل که والدین شما هستند اجازه هر نوع برخورد و سوء استفاده‌ای را از شما داشته باشند به هیچ عنوان صحیح نیست.
نیازی به توضیح نیست.
این را بدانید که ممکن است به دلیل تعیین مرز با والدین خود از طرف عده‌ای مؤاخذه شوید. آنها درست می‌گویند و احترام به والدین و پاسخ به درخواست‌های سالم آنها کاری است پسندیده؛ اما آنها نمی‌دانند که مادر و پدر سمی شما با شما بدرفتاری می‌کنند. در اینگومه موارد نیازی نیست به آنها توضیحی بدهید. اگر در یک جمله کوتاه به آنها بفهمانید که نمی‌خواهید درباره این موضوع صحبت کنید، کاملا حق دارید.
همچنین بخوانید: چگونه سر صحبت را باز کنیم: 10 روش عالی برای شروع حرف
خودمراقبتی را تمرین کنید.
بچه‌های والدین سمی ممکن است به مراقبت از خود عادت نداشته باشند. سعی کنید این عبارات را در ذهن خود داشته باشید که «مراقبت از خود، خودخواهانه نیست»، «نیازهای من مهم است» یا «من یک بزرگسال هستم و حق انتخاب دارم». از انواع روش‌ها برای آرام کردن خود و وقت‌گذاشتن برای خود استفاده کنید؛ به عنوان مثال ورزش کنید، موسیقی ملایم گوش کنید، در هوای باز قدم بزنید و کارهایی که دوست دارید را انجام دهید.
کمک‌گرفتن از تیم پشتیبانی و درمانگر
سعی کنید از درمان‌های فردی یا گروهی کمک بگیرید و با درمانگر در ارتباط باشید تا بتوانید به کمک او آسیب‌های احتمالی را درمان کرده و تکنیک‌های صحیح تغییر در زندگی را بیاموزید.
راه و روش خود را تغییر دهید
شما می‌دانید که در کودکی تحت سلطه یک والد سمی بوده‌اید و ذهن شما در بزرگسالی از کودکی شما الگو گرفته و می‌خواهد آن را ادامه دهد. سعی کنید به مشکلات خود آگاه شده و راه خود را عوض کنید. نسبت به فرزندانتان رفتارهای سالم داشته باشید تا آنها را مانند خود در دام یک والد سمی گرفتار نکنید.
رهایی از والدین سمی
تلاش برای رهایی از والدین سمی امری طبیعی است؛ چرا که آنها می‌توانند تأثیرات منفی بر روی کودکان در طول زندگی خود بگذارند؛ از جمله اختلالات روانی، افسردگی، اضطراب، مصرف مواد مخدر و الکل و غیره. کودکان خردسال اغلب در اوایل علائمی مبنی بر این که رابطه آنها با والدینشان بر سلامت روحی و جسمی آنها تأثیرگذار بوده است از خود نشان می‌دهند. این اثرات می‌تواند تا بزرگسالی ادامه یابد؛ بنابراین رهایی از مادر و پدر سمی امری ضروری به نظر می‌رسد.
برای این کار بهتر است در روابط خود با آنها حد و مرزی تعیین کرده و با صراحت با آنها صحبت کنید؛ به عنوان مثال در صورت کنترل زندگی و روابط شما با همسرتان بهترین رفتار با والدین سمی این است که قاطعانه به او بگویید که خودتان شخصا به موضوعات مربوط به زندگی خود رسیدگی خواهید کرد و نیازی به دخالت ایشان نیست.
از روش‌های برخورد با والدین سمی استفاده کنید و سعی کنید از یک درمانگر کمک بگیرید. اثرات پدر مادر سمی بر روح و روان فرزندان به قدری مهم است که شاید نیاز به مصرف دارو در شما تشخیص داده شود؛ پس این موضوع را جدی بگیرید و سعی کنید از خود مراقبت کنید. برخی از اثرات منفی پدر و مادران سمی شامل
- اختلالات روانی در دوران کودکی مانند افسردگی، اضطراب و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
- مسائل بهداشت روانی در نوجوانی
- افسردگی و اضطراب در بزرگسالی
- مشکل در مدیریت احساسات مانند خشم
- اقدام به خودکشی
- مصرف مواد مخدر و الکل
- مشکلات جسمی
- اعتماد به نفس پایین
- روابط جنسی ناامن
با دیدن این همه آسیب، ضروری است که به راه‌های رهایی از والدین سمی بیندیشید و هرچه زودتر نسبت به آن اقدام نمایید.
سوالات متداول
با والدین سمی چه کنیم؟
مهم‌ترین نحوه برخورد با والدین سمی پذیرش آنها و پذیرش غم ناشی از فقدان والدین سالم و حامی است. پس از آن می‌توانید از تکنیک‌ها و روش‌های ذکرشده در مقاله حاضر برای برخورد با والدین خود استفاده کنید.
چگونه والدین سمی نباشیم؟
اگر در کودکی الگوی سالمی نداشته‌ایم، ممکن است به صورت ناخودآگاه در بزرگسالی همان الگو را ادامه دهیم. با دانستن خصوصیات والدین سمی تصمیم به تغییر و مراجعه به رواندرمانگر بهترین راه‌حل کمک به خود و فرزندانتان است.
جمع‌بندی
یکی از بدترین موضوعاتی که برای افراد می‌تواند اتفاق بیفتد، بزرگ‌شدن تحت سرپرستی مادر و پدر سمی است؛ زیرا کودک توان مقابله با والدین سمی، توان تشخیص خوبی و بدی رفتار آنها و همچنین توان گریز از دست این نوع والدین را ندارد و همین موضوع باعث می‌شود آسیب زیادی ببیند و این آسیب‌‌ها تا بزرگسالی ادامه خواهد داشت. در بزرگسالی هم معمولا به دلیل آگاهی کم، این افراد به حضور والدین خود عادت کرده؛ همچنان با آنها و آسیب‌های آنها زندگی می‌کنند و چه بسا ندانسته از دنیا می‌روند.
این افراد الگوهایی را که در کودکی در ذهن خود ایجاد کرده‌اند در بزرگسالی ادامه داده و روابط دوران کودکی خود را با پدر و مادرشان به دیگران در بزرگسالی تعمیم می‌دهند. با دانستن ویژگی های والدین سمی می‌توانید آنها را شناسایی کنید و بدانید که والدین سمی چه کسانی هستند. اگر مطمئن شدید که با سرپرستی والدین سمی بزرگ شده‌اید، باید با روش‌های برخورد با آنها آشنا شده و در زندگی خود به کار ببرید؛ زیرا اثرات والدین سمی بر روی فرزندان گاهی بسیار جدی و خطرناک هستند.
به این امید هستیم که مطالب حاضر کمکی هرچند کوچک به شما در تشخیص والدین سمی و روش‌های برخورد با آنها کرده باشد. اگر نظر، پیشنهاد و یا انتقادی دارید لطفا آن را در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
