سینمای کودک و نوجوان ایران با وجود موفقیت‌های فراوان، در دهه‌های اخیر با کاهش تولید و کاهش استقبال عمومی مواجه بوده است. در دهه 60 و 80 تولیدات سینمایی کودک و نوجوان به قدری زیاد بود که در نظرسنجی انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی، بیش از 100 فیلم از این زمان به عنوان بهترین فیلم کودک انتخاب شدند. فیلم های پرفروشی چون «شهر مشها»، «گلنار» و «کلاه قرمزی و ساروناز» در کنار آثار ارزشمندی چون «رنگ خدا»، «دختر کتانی» و «بادکنک سفید» نه تنها مورد توجه مردم قرار گرفت. عمومی ملی مخاطبان، بلکه برای ارائه سینمای ایران به جهان.
اما سینمای کنونی کودک و نوجوان از جریانات پرقدرت و پربار دهه 60 و 70 فاصله گرفته و تولیدات این بخش در دو سال اخیر به کمتر از 10 اثر در سال رسیده است. بازگشت به دوران طلایی سینمای کودک و نوجوان به عقیده بسیاری از منتقدان نیازمند احیای سینمای دغدغه مند در کنار سینمای گیشه و همچنین همکاری نهادهای مختلف از جمله آموزش و پرورش با سینما است. نمایش فیلم در مدارس و آموزش در مورد آن می تواند به تربیت اجتماعی و فرهنگی کودکان کمک کند و باعث تولد دوباره این بخش از سینما شود.
وضعیت سینمای کودک و نوجوان به عنوان یک بحران جهانی تنها به ایران محدود نمی شود، بلکه حاصل تحولات بزرگ جهان است. پیشرفت تکنولوژی و دسترسی آسان به پلتفرم های پروجکشن در خانه باعث کاهش حضور کودکان و نوجوانان در سالن های سینما شده است. روانشناسان بر این باورند که کودکان امروزی به لطف هوش و خلاقیت بالایی که دارند به سرعت نیازها و علایق خود را ارضا می کنند. به همین دلیل سیاست های جهانی برای جذب این گروه سنی به سینما در حال تحول است و ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست.
برای رویارویی با این چالش لازم است جشنواره ها و محافل تخصصی وضعیت کنونی سینمای کودک و نوجوان را به طور جدی بررسی کنند و برای آینده راهکارهایی ارائه دهند. اگرچه رقابت در این زمینه سخت است، اما غیرممکن نیست. ساختارهای قدیمی که زمانی رهبر بودند باید با شرایط جدید سازگار شوند یا گروه های تحقیقاتی ویژه ای تشکیل دهند تا نیازها و خواسته های کودکان و نوجوانان امروزی را بهتر درک کنند و بر اساس آن عمل کنند.
اطلاع رسانی به مسئولان آموزشی و کنار گذاشتن سیستم های قدیمی می تواند تحول مثبتی در سینمای کودک و نوجوان ایجاد کند. علاوه بر این، باید امکانات را به روز کرد و از فناوری های نوین بهره برد تا فیلمسازان متخصص در این زمینه بتوانند از خلاقیت خود استفاده کنند. جشنواره ها می توانند به عنوان فضاهایی برای بحث و تصمیم گیری در مورد وضعیت سینما عمل کنند، اما باید از کارشناسان انتظار داشت که با آگاهی از چالش های موجود تصمیمات واقعی و موثری اتخاذ کنند. بدون این تغییرات بعید به نظر می رسد که وضعیت سینمای کودک بهتر شود.
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان باید به رسالت خود در حمایت از سینمای کودک عمل کند. این نهاد باید به عنوان حامی اصلی این سینما عمل کند و با همکاری وزارت آموزش و پرورش اکران های ویژه ای را برای ارتقای کیفیت آثار و جذب مردم برگزار کند. این اکران ها می تواند فرصتی طلایی برای رساندن فیلم ها و محتوای آموزشی با کیفیت برای کودکان و نوجوانان و ایجاد ارتباط موثر بین سینما و نظام آموزشی باشد.
سینمای کودک و نوجوان ایران نیازمند تحول اساسی است. فیلمی که بر اساس داستان های جدید و تکنیک های جذاب برای جذب نسل جدید نوجوانان به سینما ساخته شده است. از این حیث، تولید فیلم برای بسترهای دیجیتال نیز باید در اولویت قرار گیرد، زیرا این پلتفرم ها به طور فزاینده ای جایگزین سینما در میان خانواده ها شده است. اما نباید از سینما غافل شد و تلاش برای احیای آن ادامه یابد.
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به عنوان یکی از نهادهای تاثیرگذار در تولید و ترویج سینمای کودک و نوجوان باید از توانمندی های خود برای تولید آثاری با محتوای آموزشی و آموزشی استفاده کند. اما ضعف هایی مانند عدم توجه به نیازهای لحظه ای و کمبود بودجه همچنان پابرجاست. نیاز به تولید فیلم های ویژه گروه سنی کودک و نوجوان و همکاری موثر ارشاد و بسترها برای ایجاد محتوایی متناسب با دغدغه های نسل جدید است.
نهادهای دولتی، از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، نقش اساسی در تدوین سیاست، تأمین بودجه و حمایت از تولید فیلم‌های کودکان و نوجوانان دارند. ضمن اینکه سازمان های مردم نهاد و نهادهای فرهنگی نیز باید با تامین منابع مالی و ارائه مشاوره به عنوان شرکای اصلی عمل کنند. همکاری این نهادها و تهیه کنندگان می تواند کیفیت و جذابیت آثار سینمایی را به میزان قابل توجهی افزایش دهد و به رشد و توسعه سینمای کودک در ایران کمک کند. بدون توجه جدی به نیازهای نسل جدید و بازنگری در سیاست های فعلی، انجام این تغییرات دشوار خواهد بود.
5757
