روزی مردم این دیار روزنامه خواندن را گناه می دانستند!

فهیمه نظری: مؤسسه مطبوعاتی اطلاعات در اواخر مرداد 1302 توسط عباس مسعودی تأسیس شد. این مؤسسه قبل از تأسیس به مدت سه سال به عنوان شرکت جمع‌آوری اخبار فعالیت می‌کرد و کارکنان آن از جمله خود مسعودی برای روزنامه‌های بخش‌های مختلف اخبار تهیه می‌کردند.

مسعودی همانطور که در مصاحبه با خبرنگار مجله سپید و سیاه در پاییز 1328 گفت، خبرنگاری را با واردستی آغاز کرد و اولین وردستی خبرنگاری به نام میرزاعلی خان بود که تا ان در روزنامه ایران کار می کرد. 1300 با کمک عده ای «پایگاه اطلاع رسانی ایران» تأسیس شد. اثری که به گفته او «در کشور مطلقاً سابقه نداشت». عباسی درباره علت تأسیس چنین مرکزی گفت: این نهاد زمانی تأسیس شد که به تدریج احساس شد جنبشی علیه طایفه ها و سلسله ها در شرف توسعه است و کشور در شرف تبدیل شدن به حاکمیت قدرت مرکزی است. آن زمان اخبار سیاست خارجی از طریق بولتن های سفارت به دست ما می رسید و طبیعی است که هر سفارتی به صلاحدید خود این اخبار را تنظیم می کرد و من و همکارانم که مرحوم جهانگیر، مرحوم علی صادقی بودیم و علی اکبر سلیمی، پایگاه اطلاع رسانی ایران را ایجاد کردیم و کارمان این بود که اخبار را در چند نسخه کپی کنیم و به روزنامه هایی که فردا جمعه منتشر می شد برسانیم و بس که انگشت من که هنوز هم اثری دارد از این همه نوشتن ساکت شد.” (پایگاه خبری برگزیده برگرفته از سپید و سیاه، شماره 10، پاییز 1349)

با همه این تلاش ها نتیجه کار این چند نفر در «پایگاه اطلاع رسانی ایران» واقع در یک انبار کوچک اجاره ای در خیابان علا دوله است. [فردوسی کنونی] آنقدر محبوب نبود که عباس مسعودی حتی نمی توانست ماهانه شش تومان برای اجاره آن لانه بپردازد. اما ناامید نشد و ادامه داد تا اینکه کم کم اوضاع بهتر شد و توانست یک اتاق اجاره ای در محل کار را به دو اتاق تبدیل کند و سپس دفتر را به جای بهتری در کوچه وثوق نظام در خیابان لاله زار منتقل کند. کارکنان مرکز اطلاع رسانی موادغذایی روزنامه های چاپی تهیه کردند اما در ازای این تلاش پول زیادی برای دندان درآوردن دریافت نکردند. بنابراین عباس مسعودی فکر کرد چرا باید اخباری را که با این همه زحمت تهیه می کند به روزنامه ها بدهد؟ بهتر است روزنامه خود را داشته باشید. اما پیشروی روزنامه، ایجاد مؤسسه مطبوعاتی اطلاعات بود که در اواخر مرداد 1302 انجام شد. «این تفکر باعث ایجاد مؤسسه اطلاعات شد». (پایگاه خبری برگزیده برگرفته از سپید و سیاه، شماره 10، پاییز 1349)

مسعودی سرانجام توانست در تیرماه 1304 از وزیر معارف وقت نصیرالدوله بدر امتیاز روزنامه اطلاعات را دریافت کند و سرانجام اولین شماره روزنامه اطلاع رسانی بعد از ظهر یکشنبه 28 تیر 1305 منتشر شد. ، در دو صفحه و همزمان با روز تحلیف دوره ششم مجلس شورای ملی به قیمت چهار شاهی در 800 نسخه منتشر شد.

در سرمقاله شماره اول روزنامه اطلاعات به معرفی موسسه اطلاع رسانی:

این دفتر در اسد [مرداد] 1302 که از سه سال پیش شروع به کار کرده و در اولین گام اقدام به جمع آوری و تمرکز اخبار از داخل کشور و اطلاعات خارج از کشور کرد و در این مدت توانسته خدمات خود را به دنیای مطبوعات ارائه دهد. . خوشبختانه کسانی که وارد این سمت شدند فقط تلاش و سرمایه را هدف خود داشتند و با عشق مفرط و علاقه خاصی که می توان گفت با در دسترس بودن هزاران سرمایه سرمایه ای غیرممکن است، برای عمران و نگهداری اداری تلاش کردند. مخصوصاً نمی توان از زحماتی که چندین جوان روشن فکر و علاقه مند در این اداره با هزاران سختی و مشقت از بدو تأسیس تاکنون انجام داده اند غافل شد. به هر حال این موسسه حاصل تلاش سه ساله کارکنان خود در این محیط آلوده به مفاسد اخلاقی ناشی از بیکاری و فقر و بیچارگی است و در این محیط به جای دامن زدن به هزار نوع مشکل و مانع خنثی می کند. اقدامات این نهاد که به جز اصلاح و توسعه کشور آماده نیست، توانسته است قدم هایی بردارد، اما باید اذعان داشت که این اقدامات فوق العاده به دلیلی انجام شده است، زیرا این اداره باید توسعه می یافت. . به گونه ای که بتواند موجودیت خود را به نمایندگی های خارجی و حداقل دو. سه خبرگزاری کشورهای غربی با یکدیگر ارتباط مستقیم دارند، اما متاسفانه به دلیل عوامل ذکر شده و بی علاقگی عمومی هنوز نتوانسته اند به این اهداف دست یابند، اما امید است با عنایات الهی و توجه عموم مردم این امر محقق شود. در آینده به موفقیت کامل دست پیدا کنید. (اطلاعات یکشنبه 28 تیر 1305)

عباس مسعودی در سال 1340 در مصاحبه مطبوعاتی که به مناسبت سی و ششمین سالگرد تأسیس روزنامه در تلویزیون ملی ایران انجام داد، درباره مشکلاتی که در این مسیر با آن روبرو بود، گفت:

زمانی که می خواستم روزنامه ای را شروع کنم، هیچ وسیله ای وجود نداشت و اگر بخواهم امکانات و شرایط انتشار روزنامه سی و شش سال پیش را با امروز مقایسه کنم، تفاوت بسیار زیادی بین گذشته و حال وجود دارد. آن زمان مثل امروز چاپخانه ای وجود نداشت و در تهران فقط یک چاپخانه بزرگ وجود داشت که آن هم دستی کار می کرد و آن روزها با همکاری دوستان فداکار شروع به انتشار روزنامه کردم در ابتدا روزنامه را در دو صفحه منتشر کردیم که حاوی اخبار روز بود، اما متأسفانه در آن روز هیچ خواننده ای وجود نداشت، زیرا تعداد بی سوادان بسیار بیشتر از امروز بود. ” (اطلاعات 31 مرداد 1340)

اما مشکل مسعودی فقط بی سوادی مردم نبود، بلکه با فقر فرهنگی هم مبارزه می کرد، مردمی که به گفته خودش روزنامه خواندن را هم گناه می دانستند: «در آن زمان به قول بعضی ها روزنامه خواندن بود. گناه بزرگی محسوب می شود، مثلاً اگر افراد طبقه متوسط ​​حاضر به عضویت در روزنامه می شدند، اما برای اینکه توسط همکارانشان مورد توهین و نفرین قرار نگیرند، درخواست می کردند که روزنامه را به دستشان برسانند. خانه ها به جای بردن آن به اتاقشان، اما اکنون رشد اجتماعی ما به جایی رسیده است که همان مردمی که از خواندن روزنامه امتناع می کردند و آن را گناه می دانستند، مطبوعات را تشویق می کنند.

اکنون پس از گذشت 101 سال از تاسیس موسسه مطبوعاتی خبر و 98 سال از انتشار روزنامه، این روزنامه همچنان پابرجاست و برخلاف کیهان که حدود دو دهه بعد به دلیل مدیریت دیرهنگام سید محمود دعایی منتشر شد. تمام نسخه های آن به صورت سی دی و دی وی دی منتشر شده است. باقیمانده ها و قوه ها در معنای لغوی; مدیران مؤسسه کیهان زیر باران نمی ایستند و محقق برای به دست آوردن نسخه پیش از انقلاب این روزنامه باید از هفت خوان رستم بگذرد و در نهایت به جایی نمی رسد.

25957