از نقاشی مکتب اصفهان تا بازی‌های المپیک 2024 پاریس / وقتی هنر ایران نمایانگر تمدن شرق است

پریسا ساسانی: مراسم افتتاحیه بازی های المپیک 2024 پاریس با حضور چهره های سرشناس عرصه هنر و با حضور کاروانی از ورزشکاران کشورهای مختلف برگزار شد. نمایشگاه آثار نقاشی ایرانی دوران صفویه متعلق به نقاش تبریزی محمد قاسم در حاشیه رودخانه سن احترام و افتخار را برای ایران به ارمغان آورد.

تابلوی «شاه عباس و جوان» اثر محمدقاسم مسور تبریزی در بخش هنرهای اسلامی موزه لوور نگهداری می شود. محمدقاسم موسی تبریزی یا «سراجی نقش» نقاش، شاعر، خوشنویس و موسیقی دان دوره صفویه بود. او از معاصران رضا عباسی بود و گرچه تحت تربیت او بود، اما نقاشی هایش امضای شخصی داشت. این اولین نقاشی متاثر از نقاشی اروپایی در دوران صفویه است. اگرچه میرزا موسی تبریزی در زمان خود به شهرت نقاش معاصر خود رضا عباسی نرسید. اما یک قرن گذشت و بار دیگر نام او و هنر نقاشی اش به عنوان تمدنی متعلق به ایران در حاشیه رودخانه سن برملا شد.

بازی های المپیک جایگزین جنگ شده است

قطب الدین صادقی کارگردان تئاتر و نشانه شناس که تحصیلات خود را در دانشگاه سوربن فرانسه به پایان رسانده است در گفتگو با فارسیرو در تشریح بازنمایی هنر ایرانی و اسلامی، روحیه جشن بازی های المپیک و نقش میانجی را در این عرصه برجسته کرد. برقراری و درخواست صلح در جهان گفت: آنچه مسلم است بازی های المپیک جایگزین جنگ شده است و برای تداعی این مفهوم در ذهن باید نمادهای کشورهای مختلف در خصوص صلح را در این نشست آشتی جویانه به نمایش گذاشت و فرانسه، به عنوان مهد دموکراسی و آزادی، باید نقش میانجی را در این دوره ای که از بازی های المپیک گرفته شده، ایفا کند.

وی ادامه داد: خوشبختانه جای زمین های ورزشی المپیک جای خود را به قتل داده است و این یک شعور انسانی شگفت انگیز است که پیام آشتی، دوستی و کنار گذاشتن خشونت برهنه انسانی را دارد و مسلم است که باید نمادهای آشتی در آن وجود داشته باشد. نشستی که به دنبال آشتی در سطح بین المللی است.” ; زیرا به ارزش های فرهنگی و ورزشی احترام می گذارد.

ملت فرانسه رسالت تاریخی آشتی دادن جوامع با یکدیگر را بر عهده دارد

این کارگردان و نشانه شناس در ادامه با اشاره به اینکه استفاده از هنر ایرانی به عنوان نماینده تمدن شرق بهترین گزینه بود، گفت: فرانسه زبان آشتی جوامع را با استفاده از نمادهای فرنگ و هنر جوامع مختلف و در عین حال می داند. زمانی که زبان آشتی به توافق رسید و این کشوری است که پس از 2 هزار سال در پایان قرن نوزدهم این رقابت فرهنگی و ورزشی را احیا کرد. از این رو در بین کشورهای اروپایی هیچ کشوری از نظر ارائه آثار خلاقانه به فرانسه نمی رسد. در واقع، هم دولت ها و هم مردم فرانسه مأموریت تاریخی ایجاد دموکراسی و آشتی دادن جوامع با یکدیگر را دارند.

مایه مباهات است که در فرهنگ و هنر جهانی جایگاه بالایی داریم.

بهمن عبداللهی، روزنامه‌نگار و منتقد سینما با اشاره به اینکه افتتاحیه بازی‌های المپیک 2024 مبتکرانه بود، از رویکردهای خلاقانه در کارگردانی بازی‌های المپیک گفت و گفت: فارغ از اینکه شاهد یک نوآوری بسیار بودیم. مراسم افتتاحیه بازی های المپیک تابستانی در پاریس” رویکردهای خلاقانه و زیبایی شناختی او را نمی توان نادیده گرفت. فرانسوی ها سعی کرده بودند تاریخ، فرهنگ و هنر خود را در قالب مراسمی با محوریت ورزش و صلح ارائه دهند و البته به فرهنگ و هنر جوامع متمدن نیز بپردازند.

این عضو انجمن منتقدان سینما خانه ادامه داد: بدون شک تاریخ، فرهنگ و هنر ایران در این میان نقش بی بدیلی دارد و «توماس جولی» کارگردان این مراسم و «دافنه بورکی» وام دادند. نمادهای جهانی، از نمادهای ورزشی گرفته تا نمادهای هنری. اما جالب ترین چیز برای ما ایرانی ها تصویری غول پیکر از یک چهره مینیاتوری بود که در مقابل محل اصلی رژه قایق های حمل ورزشکاران در کنار رودخانه سن قرار گرفته بود.

این تصویر در واقع یک نقاشی نیست، بلکه بخشی از کاشی‌کاری‌های مکتب اصفهان است که در بخش هنر اسلامی و در طبقه منفی اول موزه لوور نگهداری می‌شود. اهمیت این اثر در میان چندین میلیون قطعه و گنجینه تاریخی موزه لوور به اندازه ای است که تنها 3 نمونه از آثار بر روی تابلوی راهروی ورودی این موزه مشهور جهان وجود دارد. یکی تصویر موزاییکی ایرانی، دومی مونالیزا و سومی یک مجسمه هنری آفریقایی.

در مراسم افتتاحیه المپیک، تنها چند تصویر از هزاران پرتره نگهداری شده توسط موزه لوور (مخصوصاً از زنان) بر بستر رودخانه سن قرار گرفت که تا چشمان شخصیت ها در آب بود. گویی ورزشکاران شرکت کننده و البته تماشاگران را رصد می کردند. بنابراین مایه افتخار ماست که در فرهنگ و هنر جهان چنین جایگاهی داریم و نمی توان در یک جلسه از هنر صحبت کرد. چه سینما، چه نقاشی و چه هنرهای دیگر، خبری از ایران نیست.

عبداللهی با اشاره به آثار هنری دیگر در این مراسم گفت: از دیگر آثاری که تا حدی در رود سن قرار گرفت می توان به چهره ژوزفین (از تاجگذاری ملکه ژوزفین در کلیسای نوتردام توسط ژاک لوئیس دیوید/ 1804)، پرتره مادلین (نوشته ماری گیلن بنویست/1803)، گابریل (برگرفته از نقاشی گابریل دستره و یکی از خواهرانش توسط هنرمندی ناشناس/1594).

لازم به توضیح است که آثار زیادی از تبریزی با تصویرگری محمدقاسم در نقاط مختلف جهان وجود دارد که از جمله آنها می توان به اثری با عنوان «پذیرایی از شاهزاده در فضای باز» در کتابخانه بریتانیا، «شاه عباس و جوان» اشاره کرد. در موزه لوور موزه، و “دختر و قلیان” در موزه تاپگاپی سرای استانبول نامیده می شود.

5757