گام های جسورانه زنان در حوادث قلعه الموت/ سریال مصری «حشاشین» پیام سیاسی روشنی برای جهان اهل سنت دارد.

به گزارش خبرگزاری اخبار آنلاین به گزارش ایبِنا، کتاب «حادثه ناتمام» نوشته فاطمه علی اصغر با حضور علی اکبر قاضی زاده پژوهشگر، مترجم و استاد ارتباطات، شهرام یوسفی فر استاد تاریخ دانشگاه تهران، فرزانه ابراهیم زاده پژوهشگر تاریخ علی دهباشی، سردبیر مجله بخارا و نویسنده باغ موزه نگارستان

«رویداد ناتمام» روایتی از آخرین سال‌های حضور 170 ساله اسماعیلیان در قلعه الموت است که نویسنده با نگاهی تاریخی و با استفاده از نتایج کاوش‌های باستان‌شناسی، چگونگی فتح قلعه از الموت را در دوران فتح الموت شرح داده است. آن زمان توسط هلاکوخان

علی دهباشی سردبیر مجله بخارا و مجری این نشست درباره نویسنده کتاب گفت: فاطمه علی اصغر بیش از دو دهه است که روزنامه نگار بوده و سال ها به ویژه در حوزه میراث فرهنگی و میراث فرهنگی فعالیت داشته است. او را یکی از مشهورترین روزنامه نگاران در این عرصه لغزنده و لغزنده می دانند». “

دهباشی افزود: ما به یک کتاب کاملا متفاوت نگاه می کنیم و البته با عنوانی که برای آن گذاشته اند یعنی ندستان موافق نیستم؛ زیرا این کتاب برای جاهلان نیست، بلکه یک ژانر ادبی است که بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. و در زبان های دیگر شناخته می شود و در زبان ما نیز نمونه هایی از آن را در متون دهه 1920 و به ویژه دهه 1930 (1330-1320) در آثار آقای زین العبدین معتمد و مرحوم پدر می توان یافت. لطف الله ترقی ما ترفیع گرفتیم».

ارتباط عمیق بین تاریخ و میراث

فاطمه علی اصغر روزنامه نگار و نویسنده کتاب «حادثه ناتمام» درباره چرایی ورود خود به عرصه تاریخ و انتخاب موضوع کتاب اسماعیلیه و قلعه الموت گفت: دو دهه روزنامه نگاری را در این حوزه گذراندم. میراث فرهنگی که قبلاً برای مردم ناشناخته و عجیب بود، به این نتیجه رسیدم که باید پیوندهای عمیق تری بین تاریخ و میراث فرهنگی ایجاد شود و دیدم که داستان سرایی بهترین راه برای ایجاد این پیوند است به این دلیل بود که بیگانگان بیش از ما به تاریخ حسن صباح و قلعه الموت توجه داشته اند و تقریباً در تاریخ فضایی برای نگاه به تاریخ اسماعیلیان وجود ندارد.»

علی اصغر درباره یکی دیگر از دلایل انتخاب داستان قلعه الموت و ارادتمندان اسماعیلی نیز گفت: ردپای قوی زنان در بازگویی داستان الموت و اهالی آن نکته دیگری بود که باعث شد حتماً خانم فریا استارک این موضوع را انتخاب کنم در قرن بیستم از انگلستان به این منطقه رفته و پس از انجام تحقیقات سفرنامه ای از الموت نوشت و پس از آن خانم زیلا کریمی در قلعه مشغول به کار شد و پس از آن خانم چوبک حدود بیست سال در کاوش های باستان شناسی در قلعه احساس کردم که این بار در دوران جدید زنان باید تعبیر جدیدی از الموت و واقعه حسن صباح داشته باشند.

نویسنده در بخشی دیگر از سخنان خود درباره روش های جمع آوری اطلاعات برای نگارش کتاب توضیح داد: پرداختن به این موضوع کار بسیار دشواری بوده است، بحث پراکندگی منابع یکی از مهم ترین چالش ها بود زیرا وجود داشت. دسترسی حداقلی به آنها و همچنین بسیاری از منابع به زبان انگلیسی است و باید تکه تکه در کنار هم قرار می گرفت. به عنوان مثال، ما سه تصویر داریم که در آنها او روی جامع التواریخ و کتاب رشیدالدین فضل الله کار کرده است و این منابع حتی در داخل ایران نیست، بنابراین می توان از منظر دیگری به قضیه نگاه کرد و به جزئیات آن پی برد.

وی افزود: با توجه به میدانی بودن تحقیقاتی که نیاز داشتم، نزدیک به سه هفته با کمک حمیده چوبک در پایگاه الموت ماندم و از آخرین اطلاعات باستان شناسی استفاده کردم و همچنین صحبت با مردم محل چیز دیگری بود. این کار برای ایجاد ارتباط بین منابع تاریخی و آنچه امروز در روایات محلی داریم، باید انجام می‌شد.»

لیست قربانیان حشاشین خالی است

علی اکبر قاضی زاده، روزنامه نگار پیشکسوت و استاد علوم ارتباطات و روزنامه نگاری دانشگاه، «حادثه ناتمام» را از نظر ادبی ستود و گفت: در ابتدا باید بگویم که نگارش چنین کتابی با این رویکرد و پژوهش حوزه در این کتاب من حتی یک مورد از اشتباهات املایی یا ترکیبی را ندیدم که هم هنر نویسنده و هم کیفیت کار نشریه را نشان می دهد.

وی در بخشی دیگر از سخنان خود موضوع کمبود منابع در مورد حسن صباح، تاریخ اسماعیلیان و قلعه الموت را رد کرد و افزود: اتفاقاً تحقیقات زیادی در این زمینه انجام شده است، اما به نظر من. ، “ایزوله است و درست مثل تیم های مسابقه ای چوب را به بعدی می دهند و بعدی را تحویل نداده ایم و فقط کار خودمان را انجام داده ایم. غربی ها بیشتر از ما در این زمینه کار کرده اند.”

قاضی زاده همچنین جای خالی فهرست قربانیان حشاشین یا اسماعیلیان را که نویسنده کتاب، فاطمه علی اصغر، به پراکندگی نام قربانیان در منابع و عدم نشانی دقیق این اسامی نسبت داده است، برجسته کرد. «در این کتاب، به‌خاطر شیوه‌ای که نوشتم، فقط لازم بود از چهره‌های معروفی که به قتل رسیده‌اند و افرادی که اسناد محکمی برایشان موجود بود، یاد کنم.

روایت های تاریخی را برای مخاطب عام ساده کنید

شهرام یوسفی فر، استاد تاریخ دانشگاه تهران، دیگر سخنران این نشست بود که موضوع کتاب را حساس و بحث برانگیز خواند و گفت: پرسش اسماعیلیان به دلیل ابهاماتی که دارد بحث برانگیز و زنده است و اخیراً مطرح شده است. ساخت سریالی به زبان عربی به نام هاشیشین با یک پیام سیاسی روشن به جهان اهل سنت. تاریخچه آن سریال جداست. اما بانو علی اصغر از همه کسانی که از وقایع تاریخی کشور می نویسند یک قدم جلوتر رفته و به گذشته ای نسبتا دور سفر کرده است.

روش های استفاده شده توسط نویسنده کتاب قابل تحسین است; او با باستان شناسان صحبت کرده، مکان ها را دیده و با مردم صحبت کرده است و این باعث شده تا ایده های جالبی داشته باشد که اتفاقاً به خوبی در روایت گنجانده شده است.

یوسفی فر افزود: نوشتن از دوران معاصر آسان است؛ زیرا همه نوع سند و عکس وجود دارد و هر چه به عقب بر می گردیم سخت تر می شود و روش هایی که نویسنده کتاب به کار برده تحسین برانگیز است؛ او صحبت کرده است. با باستان شناسان، مکان ها را دیدند و با مردم صحبت کردند و این منجر به یافته های جالبی شد که اتفاقاً به خوبی در روایت گنجانده شده است.

استاد تاریخ دانشگاه تهران، روایت ژورنالیستی و متفاوت این کتاب را ستود و آن را در پیوند مردم عادی با روایت های تاریخی مؤثر دانست و گفت: روزنامه نگاری که در تاریخ می کاود، باید دانش تاریخی کافی داشته باشد و مورخی که برخلاف افکار عمومی، دانش تاریخی است. بسیار خشک و در نتیجه لازم است افرادی مانند فاطمه علی اصغر بحث های تاریخی را به قول خودشان ساده کرده و در میان مردم ترویج کنند. عمومی و توسعه سواد تاریخی مردم از یک رویداد واحد.

ایجاد رابطه بین تاریخ و روایت.

فرزانه ابراهیم زاده، روزنامه نگار و پژوهشگر تاریخ در بخشی دیگر از این نشست به اطلاق واژه «نداستن» بر این کتاب پرداخت که مورد انتقاد دهباشی قرار گرفت. “فکر می کنم این کلمه ترجمه کلمه Nonfiction است که fiction را در مقابل nonfiction به معنای داستان در مقابل nonfiction قرار داده و به فارسی ترجمه کرده است که فکر می کنم خود کلمه nonfiction است. تعریف کافی برای این کلمه است. “

وی افزود: من نیز مانند علی دهباشی معتقدم که این نوع تاریخ نگاری در تاریخ ما سابقه دارد و در این نوع بینش یا مقاله نویسی در موضوعات مختلف می خواهم از شاهرخ مسکوب به همراه نام هایی که دهباشی ذکر کرده است یاد کنم. بهترین فردی که در این سال ها رابطه بسیار خوبی بین داستان و روایت ایجاد کرد، کار فاطمه علی اصغر از این نظر بسیار حائز اهمیت است چرا که باعث می شود مخاطب با روایتی متفاوت داستان را بهتر درک کند.

ابراهیم زاده درباره نوع روایت نویسنده نیز گفت: وقتی کتاب واقعه ناتمام را می خوانی می بینی چقدر خوب همه این اتفاقات در کنار هم قرار گرفته اند، جایی در دل داستان رفته و بخشی از تاریخ را روایت کرده است. سپس او به درس امروز بازگشت و سپس به مشکلاتی اشاره کرد که مانع از این کاوش ها شده است که مخاطبان کتاب هستند.

۲۵۹