کارگاه تخصصی آواز استاد شجریان نسل مهمی از خوانندگان را ماندگار کرد/ خود را از نوادگان استاد می دانم/ آینده حرفه ای بانوان در عرصه خوانندگی چگونه خواهد بود؟

پریسا ساسانی: مسعود موسوی در شهر اراک در خانواده ای هنرمند به دنیا آمد و زندگی می کند. خوانندگی را از کودکی نزد معلم معصومه مهرعلی آغاز کرد که به گفته خودش نه تنها موسیقی دارد، بلکه حق مادری بر گردن اوست. این خواننده جوان در دوره نوجوانی در بخش جوانان جشنواره های مختلف موسیقی فجر مقام های بسیاری را در عرصه موسیقی ایرانی کسب کرده و کنسرت های متعددی را در داخل و خارج از کشور اجرا کرده و اکنون در شهرهای مختلف ایران به تدریس آواز می پردازد.

وی در گفتگو با فارسیرو و به منظور پاسداشت مقام هنری استاد محمدرضا شجریان از تجربه آموختن آواز نزد استاد با توجه به سن کم و شخصیت و نقش معلم در ادامه نمایش موزیکال خود گفت. مسیر و تکنیک های آوازی و بین صحبت هایش از رنگ صدایش صحبت می کرد. خانم ها اشاره کردند که مکمل موسیقی ایرانی است.

* در ابتدا در مورد شخصیت استاد شجریان و تاثیری که ایشان در آموزش صدای شما گذاشتند. صحبت کن

مسعود موسوی خواننده موسیقی ایرانی: سخنرانی او با شعری از سعدی بزرگوار، سعدیه مردی گمنام است. هرگز نخواهد مردمرده است کسی که به نامش کفر نرود.; من شروع می کنم و می خواهم در مورد خوانندگی و عنوان خوانندگی خسرو که به استاد داده شده است صحبت کنم. من فکر می کنم یکی از بارزترین جنبه های معلم شخصیت هنری اوست. یعنی در بررسی یک خواننده به دو مقوله استحکام و گستردگی صدا و تعداد قدم هایی که خواننده می تواند بخواند توجه می شود و صدای استاد شجریان از این نظر هم قوت و هم وسعت داشت. دسته دوم، نگارش و سازماندهی و تکرار نشدن نوشته هایی است که استاد در طول سالیان متمادی ساخته است. مثلاً اگر دو سه ماهور بخواند، هیچ وقت تکراری نبود و همیشه در آهنگ های استاد ایده های جدید و درست شنیده می شد. نکته دیگر شناخت اشعار و انتخاب صحیح آنها در دستگاه های مختلف بود.

*مبحث فهم شعر و انتخاب درست شعر موضوعی بود که استاد خیلی بر آن تاکید داشتند.

بله همینطور است. او بارها در کارگاه تخصصی آواز به شاگردانش می گفت که شعر مهمتر از آواز است و به صراحت اعلام می کرد که باید به این اهمیت احترام بگذاریم. استاد به نظر من یکی از بهترین خوانندگان تاریخ بود که می دانست شعر را چگونه انتخاب کند و آن را درست بفهمد و با تلفیق شعر، موسیقی و آهنگ خوانی برجسته بود. آنچه من گفته ام از روی علاقه زیاد به آنها نیست و نمی خواهم این موضوع را متعصبانه بررسی کنم و آنچه می گویم مبتنی بر علم و تجربه است و استاد شجریان بارها در کارگاه ها هشدار دادند که نباید صحبت کنیم. در مورد موسیقی با تعصب یادم می آید وقتی از شجریان در مورد خواننده یا نوازنده می پرسیدیم و نظرش را در مورد کیفیت کارشان جویا می شدیم. گفت همه خوبند، همه زحمت کشیدند و همه به نوبت کار کردند. اما به نظر من هیچ خواننده ای نداشته ایم که هنر خوانندگی را به درجه ممتازی مثل استاد شجریان رسانده باشد.

*با توجه به تجربه ای که به عنوان خبرنگار از حضور در کارگاه استاد شجریان داشتم، توجه به جزئیات در آواز از نکاتی بود که ایشان به آن توجه ویژه داشتند.

بله، در واقع نقطه نظر و معرفت یکی از مهمترین نکات وجودی او بود. استاد شجریان می دانست که چگونه در دوره های مختلف زندگی خود هنرمندانه زندگی کند و از هنر موسیقی و آواز بسیار استفاده کرد. مشکل دیگر صبر و آرامش معلم بود که با مردم وقت می گذراند و واقعاً آنها را دوست داشت. همچنین تلاش و پشتکار وی در تمامی رشته های هنری که به او علاقه مند بود ستودنی بود زیرا نه تنها در یک رشته بلکه در سایر رشته های هنری از جمله خوشنویسی نیز استاد بود و بسیار پیگیر بود.

*کارگاه تخصصی آواز شجریان تا چه اندازه برای جریان موسیقی ایران مفید بود؟

ایجاد کلاس های آموزشی در همه زمینه ها اعم از آواز و بازیگری مهم است و این امر نهضت موسیقی ایران را زنده نگه می دارد. موضوعی که متاسفانه بسیار کمیاب شده و اساتید موسیقی کمتر به مقوله آموزش موسیقی علاقه دارند. این در حالی است که هنر موسیقی با آموزش آن به نسل های بعدی به کمال می رسد، از این رو استاد شجریان در این امر تلاش زیادی کردند. من معتقدم هر انسانی با شروع زندگی و انجام کاری ماموریتی بر دوش دارد و اگر آن ماموریت را به خوبی انجام دهد به سعادت خواهد رسید و هنرمند با تربیت و تربیت نیروی انسانی رسالت خود را انجام می دهد. من و کند معتقدیم شجریان یکی از بهترین افرادی بود که به رسالت وجودی خود واقف بود و آن را به بهترین نحو انجام داد. از این رو استاد شجریان با راه اندازی کارگاه آواز، نسل مهمی از خوانندگان ایرانی را حفظ کرد.

*مهم ترین تاکید استاد در این کارگاه ها چه بود؟

شجریان همیشه معتقد بود که خوانندگان در روزگاری که با هنر آواز از سطح مطالعه کاسته می شود شعر و ادبیات را زنده می کنند و این موضوع بسیار مهمی بود که استاد مدام بر آن تاکید داشتند. بنابراین مهمترین اثر و نشانی که یک هنرمند می تواند در زندگی حرفه ای خود بگذارد؛ انتقال فرهنگ و هنر به نسل های آینده است و استاد شجریان به بهترین شکل ممکن این کار را انجام داد و من به عنوان یک خواننده خود را از نوادگان استاد شجریان می دانم و اگر زنده بماند می توانم نامش را زنده نگه دارم.

*هفده ساله بودید که خوانندگی را با شجریان شروع کردید، چگونه از این کلاس ها مطلع شدید و چه مراحلی را طی کردید؟

همانطور که گفتم خانواده هنرمندی داشتم و به همین دلیل اخبار مربوط به هنر و به خصوص موسیقی را دنبال می کردیم. در سال 1384 فراخوانی برای درخواست در خبرها منتشر شد و پخش شد که استاد قرار است کارگاه آوازی برگزار کند. به محض اینکه متوجه شدم در آزمون ثبت نام کردم و با شاگردان و اساتیدش مثل علی جهاندار، حمیدرضا نوربخش، مظفر شفیعی و محسن کرامتی مراحل اولیه تست را پشت سر گذاشتم و در مرحله آخر خود استاد آمد و گرفت. تست نهایی شد در آن زمان من یکی از کوچکترین شاگردان معلم بودم.

* به عنوان یک خواننده جوان در حضور خسرو از ایران چه حسی داشتید؟

هیچ وقت فراموش نمی کنم اولین باری که می خواستم جلوی او بخوانم، خیلی استرس داشتم، اما وقتی روی صحنه رفتم و چهره خندان او را دیدم، ترسیدم و برای چند دقیقه او بخشی از زندگی من نبود. من در اصفهان ترانه ای خواندم و استاد مجید درخشانی لطف کردند و به آهنگ پاسخ دادند. این یک تجربه عجیب و لذت بخش بود که هرگز فراموش نمی کنم.

* توصیه مساعدی که استاد شجریان به شاگردان آواز خود داشتند. چی بود؟

یقیناً آنچه استاد همیشه در کارگاه ها به طور مکرر به آن اشاره می کرد، تمرین، تکرار، تداوم و پشتکار در آواز بود. و راز موفقیت خود را در این موارد دید و گفت که خوانندگی جزء لاینفک فعالیت روزانه اوست. ناگفته نماند که توصیه اخلاقی ایشان در مورد احترام به بزرگان و پیشکسوتان هنر برایم مهمتر از آنچه در کارگاه یاد گرفتم بود و این توصیه ای است که همیشه به هنرجویان می کنم. نکته بعدی تاکید استاد بر تقلید بود و ایشان فرمودند در زمان شاگردی باید تقلید کنیم و وقتی از مرحله دانش آموزی عبور کردیم روی سبک آوازی تمرکز کنیم.

*یکی از مهم ترین نکاتی که استاد شجریان بر آن تاکید کرده است حضور و سهم بانوان در آواز موسیقی ایرانی است و تربیت تعداد قابل توجهی از بانوان در کارگاه آواز استاد گویای این امر است که یکی از شاگردان ایشان نشان می دهد. معلم در شما در سمت آموزش و پرورش هستید، چقدر به آموزش آواز بانوان اهمیت می دهید؟

بدون شک یکی از شاهکارهای خلقت صدای زنان است و این موسیقی بدون صدای آنها کامل نیست. من خواننده های زن را می شناسم، آنها در سطح بالایی هستند، اما متاسفانه فرصت نشان دادن استعدادشان را پیدا نمی کنند. در اوج پیشرفت، بسیاری از دانش‌آموزان به این فکر می‌کنند که آینده حرفه‌ای که برای آن زحمت کشیده‌اند چه خواهد شد.

*پس چه می شود؟ آیا این سوال نباید به عنوان مطالبه ای از اهالی موسیقی مطرح شود؟

من واقعاً امیدوارم، اما مشکل عدم اعتماد به نفس زنان در بیان خواسته هایشان است. البته به نظر من حق با آنهاست. من در شهرهای کوچک تدریس می کنم و می بینم که رفتن به کلاس های آواز برای خانم ها چقدر سخت است، گاهی اوقات دور از چشم خانواده و هر کدام می توانند آثار خود را ارائه دهند.

۲۴۳۵۷