صداوسیما در سال های اخیر موفق به ایجاد سلبریتی نشده است/ با خلأ در گروه مرجع در کشور مواجه هستیم.

به گزارش خبرگزاری فارسیرو، در روزهای پایانی دی ماه نشست «سلبریتی ها از نگاه مردم» به منظور تحلیل و بررسی نتایج نظرسنجی «اندازه گیری نظرات مردم درباره فرهنگ سلبریتی و هواداری در ایران» برگزار شد. .

به گزارش روابط عمومی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، در این جلسه که به ریاست محمدجواد بادین فکر، مدیر افکارسنجی ملت، حجت الله ایوبی، استاد دانشگاه تهران و رئیس سابق سازمان برگزار شد. سینما، مسعود کوثری، عضو هیأت علمی علوم اجتماعی دانشگاه تهران، طهماسب کاظمی، معاون هماهنگی و خدمات پژوهشی پژوهشگاه مجلس، رضا مستمع، پژوهشگر. از دفتر آموزش و مطالعات فرهنگی مجلس. مرکز تحقیقات و وحید کشفی نیا معاون پژوهشی مرکز. نظرسنجی های مردمی سخنرانی کردند.

در ابتدای این نشست، محمدجواد بدین‌فکر ضمن خیرمقدم به مهمانان و سخنرانان، نظر مردم به سلبریتی‌ها و نحوه برخورد دولت با آنها را مهم دانست و اظهار داشت: توجه به نتایج نظرسنجی‌های افکارسنجی پرداختن به این موضوع یکی از موارد است. نیازهای تدوین سیاست های رسانه ای و نشست امروز نیز بر همین اساس و به منظور تحلیل و بررسی نتایج نظرسنجی در مورد نظرات مردم درباره مشاهیر و فرهنگ تشکیل شده است. هواداران در ایران

وی با اشاره به مراحل انجام این نظرسنجی گفت: تهیه این گزارش حاصل همکاری ادارات کل مطالعات حقوقی، مطالعات فرهنگی و آموزش و پرورش با مرکز افکارسنجی کشور بوده و منجر به تهیه پرسشنامه شده است. که دیدگاه مردم را در مورد فرهنگ سلبریتی می سنجد.

دبیر این نشست ادامه داد: میزان اعتماد مردم به سلبریتی ها و پیگیری آنها در اخبار و بحران ها از جمله موضوعاتی بود که آمار عینی در کشور وجود نداشت. از این رو مرکز افکارسنجی کشور تلاش کرد تا کار کیفی و دانشگاهی را به کار کمی و پیمایشی تبدیل کند.

و افزود: بر اساس نتایج گزارش می توان گفت که محبوبیت سلبریتی ها موقتی بوده و به میزان تعامل در شبکه های اجتماعی با مخاطبان خود مربوط می شود. متغیرهایی مانند جنسیت، سن، تحصیلات و سایر متغیرهای جمعیتی نیز در محبوبیت و نفوذ افراد مشهور بسیار مهم هستند.

در ادامه سعید آجورلو مدیر کانون افکار عمومی با اشاره به تاریخچه تاسیس این مرکز به ارائه برنامه ها و اقدامات اخیر کانون پرداخت و ادامه داد: رشد کانون افکار عمومی و انتشار برخی از آنها نتایج پروژه با کمک مدیران و همکاران مرکز. بررسی ها به ویژه به لطف مدیریت مرکز امکان پذیر شده است.

وی با بیان اینکه نبود قوانین مناسب در حوزه عمومی سازی نتایج نظرسنجی ها این کار را منوط به ذوق و جسارت مدیران کرده است، گفت: در چنین شرایطی نظرسنجی ها قابلیت عمق بخشی به نخبگان را فراهم کرده است. مناظره ها و علم با گردآوری داده های نظرسنجی ها و مناظره ها، راه را برای ورود حوزه علم و پژوهش به عرصه سیاست گذاری هموار کرده است.

وحید کشفی نیا در ادامه به بیان نتایج این نظرسنجی پرداخت و گفت: فرهنگ سلبریتی از دهه 30 در کشور ما الهام گرفته از فرهنگ غرب بوده و در دهه های اخیر فراز و نشیب های زیادی را پشت سر گذاشته است. انقلاب اسلامی 1357 نقطه عطفی در توسعه این فرهنگ محسوب می شود، اما در دهه 1390 واژه سلبریتی در گفتمان عمومی و دانشگاهی ایران رایج شد.

و افزود: حساسیت زیاد دولت نسبت به فرهنگ سلبریتی نشان می دهد که علاوه بر جنبه اجتماعی و فرهنگی، باید به جنبه های سیاسی و حتی امنیتی این فرهنگ نیز توجه شود. اگرچه حداقل استانداردهای نظارتی در این زمینه نداریم. سؤالی که در اینجا مطرح می شود این است که آیا واقعاً تأثیر سلبریتی ها در جامعه ایران باید برای ما نگران کننده باشد؟ نتایج نظرسنجی ها می تواند در این زمینه مفید باشد.

نایب رئیس مرکز افکار عمومی ادامه داد: به طور کلی این پرسشنامه به گونه ای طراحی شده است که علاوه بر سنجش و تشریح نظرات مردم در مورد ابعاد مختلف نگرش نسبت به سلبریتی ها و فرهنگ پیرامون آنها، در حوزه حکمرانی و سیاست – تصمیم گیری، از جمله در مورد موضوعاتی مانند حجاب، اعتراضات، بحران ها و اخبار جعلی نیز داده هایی را در اختیار سیاست گذاران قرار می دهد.

تکلیف سیاستگذار در موضوع فرهنگ عامه مشخص نیست

در این نشست مسعود کوثری با اشاره به گروه های مرجع اظهار داشت: شناخت جایگاه این گروه ها کمک زیادی به درک موضوع شهروندی می کند. عدم شفافیت سیاستگذاران در موضوع فرهنگ عامه است که منجر به درگیری رفتاری با سلبریتی ها می شود. مثلا رادیو و تلویزیون نقش مهمی در تبلیغ و شهرت سلبریتی ها دارند اما وقتی به نفع دولت نباشد آنها را رد می کنند.

وی از قضاوت همه افراد مشهور به عنوان چهره هایی با قدرت کاذب ناشی از رسانه ها انتقاد کرد و گفت: نحوه برخورد دولت با مسائل مختلف نسبت به شهروندان نیز مورد انتقاد جدی است. اینکه شهروندان در جلب اعتماد عمومی در موضوعاتی مانند کمک های مالی موفق ترند، مشکلی از جانب شهروندان نیست، بلکه مشکل خود دولت است.

یکی از اعضای هیأت علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه نتیجه گزارش نظرسنجی نشان می دهد شهروندان به ویژه شهروندان سه حوزه موسیقی، ورزش و سینما تأثیر زیادی بر جامعه دارند، گفت: بخشی از دلایل این گونه نتایج است سیاست های جهانی اما به هر حال دولت باید تکلیف خود را با فرهنگ عامه روشن کند که آیا این سیاست جهانی را می پذیرد یا با آن مخالف است؟

ما با خلأ در گروه مرجع در کشور مواجه هستیم

حجت الله ایوبی در این نشست همچنین در پاسخ به این سوال که نهادهای مختلف به موضوع سلبریتی ها در حوزه سرگرمی چگونه نگاه می کنند؟ وی بیان کرد: سلبریتی ها در معنای اولیه خود شامل افراد عمیق و حتی صاحب نظر می شوند.

وی تصریح کرد: یکی از عوامل تاثیرگذار بر سلبریتی های سطحی تغییر گروه های مرجع به ویژه پس از انقلاب است. اوج این روند در سال 1387 بود. پس از آن بود که با خلاء گروه مرجع در کشور مواجه شدیم. عدم شناخت و مواجهه با افراد ژرف حتی کسانی که در چارچوب حاکمیت قرار دارند در رسانه ملی یکی از عوامل این جریان است.

رئیس سابق سازمان سینمایی کشور با مطرح شدن دوگانگی اینکه آیا سلبریتی سازی یک فرآیند از بالا به پایین است یا یک پدیده طبیعی، گفت: به نظر می رسد گزینه دوم درست باشد. اما در مجموع می توان گفت که صداوسیما در سال های اخیر موفق به خلق چهره های مشهور نشده است.

وی با تکیه بر نظرات آلن تورن، جامعه شناس فرانسوی، درباره تفاوت قرن 20 و 21 گفت: قرن بیست و یکم قرن ارتباطات، عواطف و احساسات در متن جوامع بشری است، از این رو پدیده ای به نام سلبریتی در این دوره اجتناب ناپذیر است.

ایوبی اضافه کرد: دغدغه سیاست گذاران در مورد سلبریتی ها نابجا است و پس از مدتی متوجه می شویم که این نگرانی ها مناسب نبوده و عمدتاً ناشی از تصمیم گیری های نامشخص درباره فرهنگ شهروندان است.

فرهنگ شهری با منافع گروه های مختلف پیوند خورده است.

در ادامه این نشست طهماسب کاظمی به نمونه هایی از ژاپن و هند اشاره کرد و گفت: فرهنگ شهری با منافع گروه های مختلف پیوند خورده است، بنابراین طبیعی است که سیاست گذاران نیز نسبت به تقابل هایی که این گروه ها دارند حساس شوند. صنعت فیلم بالیوود به طور جدی ادغام افراد مشهور سینما، ورزش و موسیقی را دنبال می کند. رفتار غربی ها با شهروندان نیز بر اساس منافع اقتصادی تنظیم می شود.

و افزود: در ایران بعد از انقلاب جستجو برای الگوهای غربی افزایش یافت. اما مردم ما از این نظر به بلوغ رسیده اند. مفهومی که نتایج نظرسنجی افکار عمومی نیز آن را تایید می کند. بر اساس این گزارش، مردم ایران با وجود اینکه به فکر شهروندان خود هستند، با آنها کاملاً محتاطانه رفتار می کنند.

معاون هماهنگی و خدمات پژوهشی مرکز پژوهش های مجلس نیز نتایج این نظرسنجی را با اولین نظرسنجی انجام شده در ایران از گروه های مرجع در سال 1382 بسیار متفاوت دانست و اظهار داشت: این تفاوت نشان دهنده تغییرات جدی در جامعه است. بررسی دقیق نتایج این نظرسنجی می تواند برای دولت، سیاست گذاران، اندیشمندان و جامعه شناسان بسیار مفید باشد.

در ادامه رضا مستعی با بیان اینکه نظر دولت نسبت به سلبریتی ها با احساس خطر همراه است، گفت: در کشور ما این مشکل و ضعف نهاد مدنی وجود دارد که باعث اختلالات زیادی در ترجمه کتاب می شود. سخنان رهبران سیاسی به زبان مردمی و بالعکس.

و افزود: ما در دنیای سلبریتی ها هستیم، دنیایی که سلبریتی ها به یک نهاد تبدیل شده اند و این نهاد نیازمند مقررات است. اما نباید مستقیم به سراغ سلبریتی ها رفت، بلکه باید به سراغ نهاد مؤثر آنها یعنی فرهنگ عامه رفت و در مسیر اصلاح این نهاد حرکت کرد.

۵۷۵۷