خیانت به زن در ضرب المثل های ایرانی!

به گزارش خبرگزاری فارسیرو، از قدیم الایام در کنار فرهنگ و ادبیات رسمی، فرهنگ و ادبیات عامه نیز وجود داشته و ادامه یافته و به عنوان فولکلور در جهان شناخته می شود.
فولکلور آیینه‌ای از زندگی واقعی انسان‌ها در تمام دوره‌های زندگی است و در واقع دنیای زندگی توده‌های مردم است. زیرا وقتی از فرهنگ یک جامعه صحبت می شود; ما از افسانه ها، ترانه ها، باورها، آداب و رسوم، دین، گویش ها، گفته ها، چیستان ها، بازی ها و هزاران پدیده آشکار و پنهان اجتماعی دیگر صحبت می کنیم.
به گزارش عصر ایران، شخص قبل از شعر گفتن و قبل از خوشنویسی; تشبیه می کرد و در صحبت هایش از آن استفاده می کرد.
در این میان زن بودن و مرد بودن بزرگترین گروهی است که در جامعه شکل گرفته است و این را می توان به وضوح در ضرب المثل ها مشاهده کرد; به همین دلیل زنان یکی از موضوعات مهم ضرب المثل ها هستند، هرچند در بیشتر موارد نقش منفی داشته اند و صفات منفی به آنها نسبت داده شده است.

وقتی ضرب المثل ها از موقعیت اجتماعی افراد صحبت می کنند; به فرودستی موقعیت اجتماعی زنان اشاره می شود و عموماً زنان را پست تر و مردان برتر می دانند.
این ضرب المثل را حتما بارها در گفتگوهای روزمره شنیده ایم که می گوید: «من از زن کمترم». در واقع زنان آنقدر پست تلقی می شوند که مردم می گویند اگر کارم را انجام ندهم و آن را انجام ندهم کمتر از یک زن هستم که اعتماد و امنیت او را در کار نشان دهم.
از سوی دیگر در برخی از اقوال اصالت و نژاد یکی از ارزش های مهم مردان شمرده می شود و داشتن اصالت باعث می شود که انسان از جایگاه اجتماعی بالایی برخوردار باشد. در خانواده های مردسالار و پدرسالار، اصل و نسب به پدر تعلق دارد و موقعیت اجتماعی فرد با پدر سنجیده می شود نه مادر. آنچه مهم است؛ او پدر است و مادر را تنها رهگذر می نامند.
احتمالاً اکنون می گویید؛ همیشه اینطور نبوده و حتی در برخی ضرب المثل ها، زنان جایگاهی بالاتر از مردان داشته اند.
کاملا حق با شماست؛ در برخی ضرب المثل ها به زنان در مورد مسائل درون خانواده جایگاه و ارزش بالاتری داده شده است. در واقع جامعه مردسالار به همین دلیل این ویژگی مثبت را به زنان نسبت داده است تا زنان به انجام کارهای داخل خانه تشویق شوند.
در بیشتر موارد ضرب المثل ها توسط مردان و خطاب به زنان و در موارد معدودی زنان خطاب به مردان بوده است.
به طور معمول، مضمون مثل ها جنبه های مختلف زندگی زنان را از سه جنبه شامل می شود:
1- ضرب المثل های مربوط به طبیعت و زیبایی و اندام زن.
2- ضرب المثل های مربوط به دوره های مختلف زندگی شما مانند دختر، تازه داماد، همسر، مادر، بیوه، مادربزرگ و ….
3- ضرب المثل های مربوط به زندگی زنان مانند عشق، بارداری، زایمان، کار و زندگی خانوادگی.

از آنجایی که استفاده از مثل ها حوزه فرهنگ عمومی جامعه است، معمولاً زبان و اندیشه های ارائه شده در آنها ساده و بی تکلف است. بر اساس واژه ها و عبارات فرهنگ کوچه و بازار، بخش هایی از مجموعه ضرب المثل های هر جامعه ای حاوی افکار رایج، الفاظ و اصطلاحات بی ادب، آموزه های اخلاقی غلط و مفاهیم توهین آمیز و تحقیرآمیز است.
امروزه برخی از این گونه تمثیل ها را می توان افسانه هایی دانست که دیگر کارکرد اصلی خود را ندارند، اما برخی دیگر همچنان جدی گرفته می شوند و مایه تحقیر یا ناراحتی مردم و یا توجیه کننده افکار و رفتارهای بی پروا هستند.
نکته ای که نمی توان انکار کرد، در محتوای ضرب المثل های فارسی بیشترین تعداد توهین به زنان در نقش های زنانه را می توان مشاهده کرد. یعنی علاوه بر اینکه در مورد زنان به صورت مطلق شاهد تهمت های مختلف هستیم، شاهد کنایه مضاعف به نقش های زنان نیز هستیم.
واضح است؛ تحقیر جنسیتی و نگاه منفی و تحقیرآمیز به زن یک واقعیت در طول تاریخ بشریت است و این معضل نه تنها در ایران، بلکه در اکثر جوامع جهان چه در حال توسعه و چه در حال توسعه دیده می شود. اگرچه ممکن است در چند وقت اخیر به تدریج تعدیل شده باشد.
اگر کمی عمیق‌تر در روابط روزمره‌مان کاوش کنیم، باز هم رد پای برخی از این گفته‌ها را در گفتگوهای روزانه‌مان درباره زنان می‌شنویم. عجیب است که گاهی نه تنها در گفتگوهای مردمی، بلکه در میان نظرات متخصصان و کارشناسان، باز هم معنای آشکار برخی از این سخنان علیه زنان رایج است.
حتما بارها در رسانه های رسمی این موضوع را شنیده اید.
نزدیکترین نمونه به حال حاضر، فیلمساز جوانی است که اخیراً چندین فیلم کوتاه ماندگار ساخته است. می گفت: با توجه به مضمون فیلمنامه خیلی زحمت کشیدم تا به آن برسم. خانم فیلمساز معتقد بود; در واقع برای موفق شدن باید مثل یک مرد رفتار کنید!

۲۴۴۵۷