حدادعادل: قبل از انقلاب اسلامی در زمینه تصحیح دیوان حافظ آثار مفیدی وجود داشت/ اثری جامع برای شناخت فرهنگ و ادبیات ایران.

به گزارش خبرگزاری فارسیرو به نقل از روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، در این نشست که در گروه تخصصی فرهنگی سازمان اسناد و کتابخانه ملی با حضور غلامعلی حداد عادل برگزار شد. رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، نصرالله امامی، پژوهشگر و حافظ پژوه، به تحلیلی عمیق از ابعاد فکری و فرهنگی آثار حافظ و تأثیر او بر ادبیات عصر خود پرداختند.

مسعود میرزایی، رئیس اتاق فکر فرهنگی سازمان و دبیر جلسه به تشریح نقش دکتر منوچهر مرتضوی در توسعه فرهنگ ادبی و همچنین اهمیت حفظ آثار وی پرداخت. و گفت: تربیت دانشجویان پژوهشگر و انتشار مستمر مجله پژوهشی دانشکده ادبیات تبریز از جمله فعالیت های فرهنگی ماندگار دکتر اس مرتضوی است. او با تألیفات و ترجمه های خود به ویژه کتاب «مدرسه حافظ» نه تنها به شناخت عمیق شعر حافظ کمک کرد، بلکه دریچه ای نو به روی دوستداران و پژوهشگران این حوزه گشود. این کتاب که همچنان از آن به عنوان مرجع اصلی شناخت حافظ یاد می شود، نشان از تبحر و دقت او در تحلیل شعر و فلسفه حافظ دارد.

حافظ شناسی در عصر معاصر به دو بخش تقسیم می شود.

حداد عادل، مدیر فرهنگستان و ادبیات فارسی، سپس به تحلیل سیر تحول حافظ شناسی در دوران معاصر پرداخت و آن را به دو دوره قبل و بعد از انقلاب اسلامی تقسیم کرد. وی گفت: به عنوان فردی که بیش از هفتاد سال حافظ خوانده ام، معتقدم حافظ شناسی در دوران معاصر را می توان به دو بخش تقسیم کرد. قبل از انقلاب اسلامی در زمینه تصحیح دیوان حافظ به صورت انتقادی و آکادمیک کارهای مفیدی انجام شد. آثار مرحوم قزوینی و دکتر قاسم غنی دو اثر علمی و معتبر در این زمینه باقی مانده است. به ویژه قزوینی با دقت بی نظیری که در تصحیح دیوان دارد، از چهره های شاخص در این زمینه محسوب می شود.

مدیر فرهنگستان زبان و ادب فارسی ادامه داد: در آن زمان فضای فکری متاثر از مکاتب سرمایه داری و مارکسیسم بود و بیشتر کتاب ها و مقالات پیرامون حافظ متاثر از این فضا بود. مثلاً کتاب «حافظ انجاب» نوشته عبدالحسین هژیر نخست وزیر وقت در سال 1308 نمادی از این تأثیرات است. این اثر مخالفت روشنفکران با دین و معنویت را نشان می دهد.

مطهری به تفاسیر مادی حافظ اعتراض کرد.

حداد عادل به نقش شهید مطهری در دفاع از ابعاد معنوی حافظ در دهه 50 اشاره کرد و گفت: شهید مطهری شجاعانه به تبیین اندیشه های حافظ پرداخت و مقالاتی در این زمینه منتشر کرد. او با تفاسیر ماتریالیستی از حافظ، به ویژه تفسیرهای احمد شاملو که در آن به عنوان منکر معاد معرفی شده بود، مخالف بود.

وی همچنین به گسترش حافظ شناسی پس از انقلاب اسلامی اشاره کرد و افزود: پس از انقلاب تصحیحات جدیدی از دیوان حافظ منتشر شد و اصطلاح حافظ شناسی به طور جدی مطرح شد. اوج این جریان در کنگره بزرگداشت حافظ رخ داد که در حدود سال 67 برگزار شد و با استقبال بسیار علاقمندان به ادبیات مواجه شد.

«مکتب حافظ» چیزی کمتر از کتاب های درجه یک دنیا ندارد.

غلامعلی حداد عادل در ادامه سخنان خود به بررسی شخصیت علمی و ادبی دکتر منوچهر مرتضوی پرداخت و گفت: وقتی از بزرگان ادبیات معاصر صحبت می کنیم، نام هایی به ذهن متبادر می شود که عمدتاً بنیانگذاران دانشکده ادبیات هستند. ، دانشگاه تهران. مردمی که آمدند ادبیات را تبدیل به یک رشته دانشگاهی کردند، چون تا چند صد سال پیش هیچکس مثل امروز ادبیات درس نمی داد. در واقع این بزرگان که نام بردم، ارکان اصلی دانشکده ادبیات بودند که در سال 1313 با تأسیس دانشگاه تهران تأسیس کردند.

وی در ادامه به نسل دوم بزرگان ادبی اشاره کرد و افزود: نسل بعدی که شامل افرادی چون صفا، معین و خانلری بودند، تحت تعلیم و تربیت این بزرگان قرار گرفتند و دوران درخشان دانشکده ادبیات زمانی بود که این دو نسل ها با هم کار کردند منوچهر مرتضوی از معلمان طراز اول نسل دوم است که توسط نسل اول تربیت شده و از نظر عمق دانش و درک ادبی دست کمی از بزرگان ندارد. اگر مرتضوی در تهران بود کمتر از خانلری یا معین شهرت نداشت اما به دلیل دوری از مرکز کمتر شناخته شده است.

حداد عادل اهمیت دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز را در تربیت دانشمندان ادبی برشمرد و گفت: پس از واقعه پیشوری، دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز به نهادی قدرتمند در ادبیات فارسی تبدیل شد و مرتضوی یکی از آن دانشمندانی است که «کار کرد. در تبریز آن زمان.» آثار علمی او در زمینه حافظ شناسی بسیار ارزشمند است و کسانی که با کتب دانشگاهی فرانسه آشنا هستند، به خوبی می بینند که کتاب «مدرسه» حافظ او جزء کتاب های برتر دنیا نیست. کتاب ها

«مکتب حافظ» در ادبیات و هویت ملی تأثیر داشت.

حداد عادل در ادامه به ساختار کتاب «مکتب حافظ» پرداخت و گفت: فهرست کتاب نشان دهنده نظم فکری نویسنده است و در چاپ های مختلف این کتاب مقدمه های مختلفی نوشته شده است که بررسی را مرور می کند. حافظ قبل و بعد از انقلاب. استاد مرتضوی سه بار در چهار چاپ این کتاب مقدمه را نوشته است. چاپ اول در سال 1344 و چاپ سوم در سال 1370 بود و در چاپ چهارم که چند سال قبل از مرگش منتشر شد، مقدمه ای شصت صفحه ای اضافه کردند که به بررسی پژوهش های حافظ پرداخته و عمق اندیشه او را نشان می دهد و دقت در این زمینه

وی افزود: این کتاب در سه فصل نوشته شده است و هر فصل شامل چند فصل است. فصل اول، تحت عنوان مکتب حافظ، مقدمه ای مبسوط در حدود صد صفحه در باب تصوف و عرفان دارد که می تواند کتابی جداگانه را تشکیل دهد. جالب است که چاپ چهارم این کتاب با شمارگان سه هزار و سیصد نسخه منتشر شد که نشان از اقبال این اثر و رونق حافظ خوانی دارد.

حداد عادل همچنین به نقش ادبیات در جامعه و تاثیرات آن بر هویت ملی اشاره کرد و گفت: ادبیات به عنوان آینه فرهنگ و هویت یک ملت نقش اساسی در شکل گیری و حفظ این هویت دارد. در این میان شخصیت هایی مانند دکتر مرتضوی به عنوان حافظ و مروج این ادبیات نقش بسزایی دارند.

حداد عادل در پایان با اشاره به انتقادات و نقدهای دیگران درباره کتاب «مکتب حافظ» گفت: این کتاب نه تنها در داخل، بلکه در خارج از کشور نیز مورد توجه قرار گرفته و نقدهای مثبتی نوشته شده و سازنده بوده است. در مورد آن او این نشان دهنده تأثیر عمیق دکتر مرتضوی در زمینه مطالعات حفظ است.

شعر حافظ آینه فرهنگ ایرانی است.

نصرالله امامی در ادامه جلسه به بررسی جایگاه این اثر در ادبیات فارسی پرداخت. وی با تجلیل از مرتضوی به عنوان یکی از پیشگامان حافظ شناسی، به اهمیت کتاب «مکتب حافظ» در ارائه جنبه های مختلف فکری و ادبی حافظ اشاره کرد. گفت: کتاب «مدرسه حافظ» به عنوان اثری بی نظیر در ادبیات فارسی، نه تنها به بررسی ابعاد مختلف شعر حافظ می پردازد، بلکه تحولی در حوزه حافظ شناسی به وجود آورده است.

امامی با اشاره به سال ها تحقیق و مطالعه استاد مرتضوی در این زمینه گفت: این کتاب به ما نشان می دهد که شعر حافظ چگونه می تواند آیینه ای برای شناخت جامعه و فرهنگ ایرانی زمان خود باشد.

امامی ادامه داد: استاد مرتضوی با نگاهی عمیق و علمی به شعر حافظ پرداخته و با تحلیل همه جانبه خود زوایای مختلف عرفان و تصوف را در آثار این شاعر بزرگ بازخوانی کرده است.

وی افزود: این کتاب به ویژه به پرسش رندی و عشق در شعر حافظ می پردازد و ما را وادار می کند تا در مورد این شاعر بزرگ و آثارش عمیق تر فکر کنیم.

این حافظ پژوه به تشریح ویژگی های ساختاری و محتوایی این اثر پرداخت و گفت: از نکات قابل توجه کتاب «مکتب حافظ» این است که استاد مرتضوی با تسلط فراوان بر زبان و ادبیات فارسی توانسته به تمامی مباحث بپردازد. . وجوهی از شعر حافظ. با تحلیل دقیق کلمات و تصاویر شاعرانه، به درک بهتر زیبایی ادبی و معنایی شعر حافظ کمک می کند. این کتاب نه تنها مرجعی معتبر برای پژوهشگران و دانشجویان این حوزه است، بلکه می تواند برای علاقه مندان به ادبیات فارسی مفید و الهام بخش باشد.

عشق در شعر حافظ یک پدیده اجتماعی-فرهنگی است

امامی در ادامه به نقش و تأثیر «مکتب حافظ» در فهم فلسفه عشق و تصوف در ادبیات اشاره کرد و افزود: استاد مرتضوی در این اثر با بررسی عمیق و همه جانبه موضوعاتی چون عشق وقفانه و عشق عاشقانه. ، ما را با دنیایی پیچیده و زیبا آشنا می کند. او در فصول مختلف کتاب به تحلیل مفاهیم عمیق و غنی شعر حافظ می پردازد و یادآور می شود که عشق در آثار حافظ تنها یک احساس شخصی نیست، بلکه پدیده ای اجتماعی و فرهنگی است که ابعاد مختلفی را در بر می گیرد.

وی ادامه داد: این اثر در یک مقدمه و سه فصل تنظیم شده است و هر فصل شامل بخش ها و فصل هایی است که به موضوعات مختلف در حوزه حافظ می پردازد، به عنوان مثال یکی از فصول این کتاب به بررسی معانی مختلف اختصاص دارد. عشق در شعر حافظ استاد مرتضوی با مهارت خاصی چگونگی انعکاس فلسفه عشق در شعر حافظ را توضیح می دهد و نشان می دهد که چگونه این عشق در ارتباط با تصوف و اندیشه های عرفانی شکل گرفته است. این ابعاد به ما این امکان را می دهد که با نگاهی نو به شعر حافظ بنگریم و دریابیم که او چگونه تجربیات انسانی و معنوی را از طریق شعر خود بیان کرده است.

«مکتب حافظ» اثری جامع برای شناخت فرهنگ و ادب ایران است.

این تحلیلگر ادبی در ادامه به پرداختن به فصول مختلف کتاب پرداخت و گفت: مرتضوی در فصل اول به بررسی عشق وقفانه پرداخته و آن را عشقی الهی توصیف می کند که هدف آن تقرب به حقیقت وجود و معرفت خداوند است. در فصل دوم و سوم به عشق عاشقانه و ابعاد انسانی آن می پردازد و نشان می دهد که چگونه این عشق می تواند به درک بهتر عشق الهی منجر شود.

وی افزود: استاد مرتضوی در فصل چهارم و پنجم به تحلیل اشعار خاص حافظ می پردازد که در آنها عشق به معشوق سفری معنوی و تجربه ای عمیق بیان شده است. مرتضوی در این اشعار از عشق به عنوان نیرویی یاد می کند که انسان را به کمال می رساند و او را به حقیقت وجودش آگاه می کند.

نصرالله امامی در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: کتاب «مکتب حافظ» به‌عنوان اثری جامع و مستند، نه تنها برای حافظ پژوهان، بلکه برای علاقه‌مندان به شناخت بهتر فرهنگ و ادبیات ایران ضروری است. این اثر با تحلیلی دقیق و مستند همچون چراغی در مسیر پژوهشگران و دانشجویان خواهد بود. این کتاب با ایجاد پلی بین ادبیات و فلسفه، به ما کمک می‌کند کشف کنیم که شعر حافظ چگونه می‌تواند به تفسیر و تعمیق درک ما از زندگی و عشق در دنیای امروز کمک کند.

۲۴۳۵۷